ภูมิปัญญาการใช้โพรไบโอติกรักษาโรคและส่งเสริมสุขภาพ เป็นวัฒนธรรมร่วมของคนตะวันออกมาช้านาน เช่น ญี่ปุ่นมีนัตโต (ถั่วหมักจุลินทรีย์ มียางเหนียวๆ) เกาหลีมีกิมจิ อินเดียมีโยเกิร์ต
ข้าวหมาก (ข้าวหมัก) เป็นโพรไบโอติกที่น่าภูมิใจของไทย เพราะอยู่คู่สังคมไทยมานาน เป็นอาหารประกอบงานมงคล ทำจากข้าวเหนียวผสมกับลูกแป้งข้าวหมากที่มีเชื้อรา สามารถสร้างเอ็มไซน์ย่อยแป้งในข้าวเหนียวให้เป็นน้ำตาล จะเริ่มหวานจัดในวันที่ 3 หลังจากการหมัก หากไว้นานเกินสัปดาห์จะมีกลิ่นเหล้าอ่อนๆ เพราะมียีสต์บางชนิดเปลี่ยนน้ำตาลในข้าวหมักเป็นแอลกอฮอล์ จึงควรเก็บข้าวหมากไว้ในตู้เย็นเมื่อหมักได้ที่แล้ว
ปัจจุบันมีแนวคิดการรักษาโรคและดูแลสุขภาพด้วยโพรไบโอติก คืออาหารที่มีแบคทีเรียมีชีวิตที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพหรือสิ่งมีชีวิต สารเคมีที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการรักษาสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ ซึ่งยีสต์ในข้าวหมากจัดได้ว่าเป็นโพรไบโอติกยีสต์ ถ้าต้องการฤทธิ์โพรไบโอติกของข้าวหมาก ยีสต์ต้องมีชีวิตอยู่ คือต้องกินข้าวหมากสดๆ ไม่ผ่านการต้ม
โพรไบโอติก ช่วยให้ร่างกายได้รับสารอาหารมากขึ้น ป้องกันและลดการเกิดโรคที่เกิดจากการติดเชื้อ อาหารเป็นพิษ ลด กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน รักษาอาการท้องผูก ต้านการก่อกลายพันธุ์และสารก่อมะเร็ง ฯลฯ คนไทยโบราณสอนให้ผู้หญิงกินข้าวหมาก เพราะข้าวหมากเป็นยาร้อน ช่วยบำรุงเลือดลมของสตรี ทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง ข้าวหมากมีธาตุสังกะสีมาก จึงช่วยลดการเกิดและรักษาสิว ช่วยทำให้การเจริญเติบโตของเด็กดีขึ้นด้วย
ดร. ชื่นจิต ประกิตชัยวัฒนา
