จากประชาชาติธุรกิจ

---

ศ.ดร.อักข ราทร จุฬารัตน ประธานศาลปกครองกลาง ให้สัมภาษณ์พิเศษ "ประชาชาติธุรกิจ" ในประเด็นคดีสิ่งแวดล้อม เพียงไม่กี่วัน ก่อนที่ศาลปกครองจะมีคำสั่งระงับโครงการหรือกิจกรรม จำนวน 76 โครงการ ที่กำลังดำเนินการในพื้นที่ตำบลมาบตาพุด

หากพิจารณาจากบทสัมภาษณ์ดังกล่าว จะพบนัยสำคัญที่รัฐบาลต้องตระหนักเป็นอย่างยิ่ง

- จนถึงปัจจุบันมีคดีสิ่งแวดล้อมเข้ามาสู่ศาลปกครองเกือบ 4 พันคดี หลายเรื่อง มีความซับซ้อนมาก ท่านวางแนวทางอย่างไร

คือ มีทั้งสลับซับซ้อนและไม่สลับซับซ้อน เราต้องเตรียมการศึกษาและเรียนรู้ เพราะปัญหาสิ่งแวดล้อมไม่ได้เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นที่ใดที่หนึ่ง ในต่างประเทศมีแทบทุกประเทศ บางเรื่องต้องใช้ค่าใช้จ่ายสูงเหมือนกันในปีที่ผ่านมาเกือบทั้งปี เราค่อนข้างจะให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มาก เพราะว่าคดีสิ่งแวดล้อมเข้ามามาก เรามีซิมโพเซียมกับประเทศต่าง ๆ ที่เขาค่อนข้างจะมีประสบการณ์เรื่องนี้มาก เช่น ญี่ปุ่น แล้วมีนาคมปีหน้าจะมีซิมโพเซียมใหญ่กับจีน ญี่ปุ่น รวมถึงประเทศแถบยุโรปด้วย เราจะเชิญมา เพื่อให้รู้ว่าเขาจัดการอย่างไรถึงมีประสิทธิภาพ แล้วเราควรจะคิดยังไงในเรื่องสิ่งแวดล้อม

- ในอนาคตจะมีแผนกคดีสิ่งแวดล้อมอยู่ในศาลปกครองหรือไม่

เรา ไม่เรียกแผนกคดี แต่จะมีองค์คณะ ที่รับผิดชอบ แต่นับวันคดีสิ่งแวดล้อมก็มากขึ้น ฉะนั้นเราต้องเตรียมการในเรื่องของวิธีจัดการ เพราะความรวดเร็วของการพิจารณาเป็นเรื่องสำคัญ แม้เราจะสามารถบันดาลให้เกิดผลที่ถูกต้องยุติธรรมตามกฎหมาย แต่ถ้าหากช้าก็ไม่ดี ฉะนั้นเราต้องเตรียมการวิธีจัดการให้ดี

- กรณีคดีอย่างคดีมาบตาพุดที่มีความ ขัดแย้งกันยืดเยื้อมาตลอด ศาลชั่งน้ำหนักระหว่างภาคประชาชนกับภาคธุรกิจอย่างไร

คือ มันไม่ใช่เรื่องชั่งน้ำหนักหรอก แต่สิ่งที่สำคัญของปัญหาสิ่งแวดล้อมมันเกี่ยวข้องกับกิจการธุรกิจหรือกิจการ ที่มันใหญ่ ลงทุนมาก ฉะนั้นในเรื่องของคดีปกครอง การดูแลสิทธิประโยชน์ของเอกชน ซึ่งบริษัทก็เป็นเอกชนในความหมายกับสิ่งซึ่งเป็นผลประโยชน์สาธารณะที่ต้อง ได้รับ ฉะนั้นการบาลานซ์กันตรงนี้ไม่ใช่เรื่องเล็ก เพราะว่าค่าใช้จ่ายเป็นพันเป็นหมื่นล้าน มันกระทบกระเทือนถึงการบริหารของประเทศและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจด้วย

ตรง นี้ต้องพูดกันให้ชัดเจน คือต้องมีเหตุมีผลมากกว่านี้ อย่างรัฐบาล สมมติว่าเป็นเรื่องที่ศาลอาจจะชี้ไปในเรื่องเล็ก ๆไม่ใหญ่โต รัฐบาลก็ต้องครุ่นคิดว่าแนวทางเป็นอย่างนี้ รัฐบาลควรจะตั้งท่ารับ หรือพิจารณา หรือเตรียมการที่จะให้เกิดหรือ ไม่เกิดข้างหน้าอย่างไร อย่างนี้ต้องร่วมมือกัน ลำพังมีคดีแล้วตัดสินว่ากันไปทีละคดี อย่างนั้นไม่ได้ เมื่อมีแนวทางใดที่มีเหตุมีผล ต้องปรึกษาหารือกัน

- อาจเป็นจุดเปลี่ยนประเทศไทย ฝ่ายบริหารก็ต้องระมัดระวังมากขึ้น

แน่ นอน การมีศาลปกครอง ไม่ว่าจะเป็นระบบศาลเดี่ยว หรือศาลคู่ อะไรก็แล้วแต่ หน้าที่สำคัญคือการตรวจสอบการใช้อำนาจว่าเป็นไปโดยถูกต้องตามกฎหมาย ไม่ใช่อยู่ดี ๆ ศาลจะพิจารณาตัดสินยังไงก็ตัดสิน มันต้องอยู่บนพื้นฐานที่กฎหมายว่าไว้

- ศาลปกครองบริหารคดีสิ่งแวดล้อมอย่างไร

คดี ที่เข้ามาสู่ศาลก็มีทุกกลุ่ม ทั้งบริหารงานบุคคล เรื่องที่ดิน เรื่องสัญญาทางปกครอง ศาลชั้นต้นจะมีโอกาสได้พิจารณาคดี เพราะคดีมันกว้าง และจำนวนคนเยอะ แต่ศาลสูงเรามีแค่นี้ เราสามารถทำได้ทุกคณะแหละ แต่ว่าถ้ามีเรื่องใดเจาะจงเป็นพิเศษ ก็อาจจะมีคณะมาดูแล