หลักประกันความเป็นธรรมในสังคม

โดย : ชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

ผลการสำรวจความคิดเห็นของประชาชนหรือที่เรียกกันติดปากว่า โพลล์ มักจะได้คำตอบว่าประชาชนให้ความสำคัญกับปัญหาเศรษฐกิจ
หรือปัญหาปากท้องมากกว่าประเด็นการสร้างความปรองดองหรือความสมานฉันท์ในสังคมที่มีผลมาจากความขัดแย้งทางการเมือง  แต่ก็คงไม่อาจตีความเลยไปถึงว่าประชาชนไม่ได้ให้ความสำคัญกับการเสริมสร้างความเป็นธรรมในสังคมไปเสียทีเดียว
 

เป็นที่ทราบกันดีว่าสังคมที่มีความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจย่อมหมายถึงสังคมนั้นๆ มีรัฐบาลที่มีเสถียรภาพมั่นคง  มีการพัฒนาทางการเมืองที่มีศักยภาพในการปรับตัวเข้ากับกระแสความเปลี่ยนแปลงได้ดี  มีระบบงานยุติธรรมที่เป็นอิสระปราศจากการแทรกแซง  และมีรัฐสภาที่เป็นเวทีให้ตัวแทนของประชาชนได้ทำหน้าที่ในการออกกฎหมายและตรวจสอบถ่วงดุลการใช้อำนาจของรัฐบาลได้เป็นอย่างดี  ซึ่งนั่นหมายความว่า ความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรใช้อำนาจอธิปไตยจะต้องเป็นไปตามภารกิจของกลไกต่างๆ และเป็นไปตามกระบวนการที่กำหนดไว้ตามกติกาเป็นอย่างดี
 

อย่างไรก็ตาม  ด้วยแนวคิดพื้นฐานของระบอบประชาธิปไตยในระบบเศรษฐกิจแบบเสรีได้ให้ความสำคัญกับการปกป้องและคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของปัจเจกชนเป็นอย่างมาก เพื่อเป็นการส่งเสริมการพัฒนาศักยภาพส่วนบุคคลให้เพิ่มผลิตภาพในการแข่งขันอย่างเต็มที่  ซึ่งหากทำได้เช่นนั้นจริงก็ย่อมจะมีกลุ่มบุคคลผู้ได้รับผลกระทบจากการเข้าไม่ถึงกลไกและกระบวนการที่เปิดกว้างไว้สำหรับทุกคนด้วยสาเหตุต่างๆ นานา ส่งผลให้ตกเป็นผู้ด้อยโอกาสในสังคม จึงจำเป็นต้องมีการพัฒนาหลักประกันความเป็นธรรมในสังคมขึ้นมา เพื่อดูแลคนกลุ่มนี้เพื่อสร้างความเสมอภาคทางโอกาส
 

บทบัญญัติรัฐธรรมนูญถือว่าเป็นหลักประกันความเป็นธรรมในสังคมที่อยู่ในรูปแบบของกฎหมายสูงสุดของประเทศ ที่มีความชัดเจนว่ากฎหมาย กฎหรือข้อบังคับใด  ที่ขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญต้องถือว่าใช้บังคับไม่ได้
 

อย่างไรก็ดี ประเด็นสำคัญอยู่ที่ว่าอะไรคือรูปธรรมของหลักประกันความเป็นธรรมในสังคมซึ่งขึ้นอยู่กับการบังคับใช้รัฐธรรมนูญให้เกิดผลในทางปฏิบัติ หากมองในแง่ของข้อกฎหมายสิ่งเหล่านี้อยู่ในบทบัญญัติว่าด้วยสิทธิและเสรีภาพซึ่งมีอยู่มากมายหลายมาตรา ครอบคลุมไปถึงประเด็นหลักประกันความเป็นธรรมในสังคมหลายเรื่อง แต่ปัญหา คือ ยังขาดความสมบูรณ์ของโครงสร้าง  กลไก  และกระบวนการที่สำคัญอีกหลายเรื่อง
 

หากหันมามองหลักประกันที่เราคุ้นเคยกันในชีวิตประจำวัน เช่น หลักประกันสิทธิในกระบวนการยุติธรรม หลักประกันสิทธิในการศึกษา หลักประกันในการได้รับการบริการสาธารณสุขและสวัสดิการจากรัฐบางเรื่อง  ไม่ว่าจะเป็นรถเมล์ รถไฟฟรีหรือสวัสดิการเกี่ยวกับแรงงาน ก็จะเห็นตัวอย่างของหลักประกันที่หยิบยกมาคุยกันในวันนี้  ซึ่งมีความตั้งใจจะให้ตระหนักถึงความสำคัญของเรื่องที่เกี่ยวพันกับปัญหาปากท้องและควรจะช่วยกันส่งเสียงไปยังผู้รับผิดชอบให้เร่งสร้างความเป็นรูปธรรมที่เป็นระบบและมีความต่อเนื่องต่อไป
 

ระบบการสร้างความเป็นธรรมในสังคมมีความหมายกว้างขวางกว่าระบบงานยุติธรรมที่เข้าใจกันว่าเป็นเรื่องงานของศาลประเภทต่างๆ แต่เรื่องนี้เน้นไปในทางการลดช่องของความเหลื่อมล้ำในสังคมให้เหลือน้อยลงมากที่สุด โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับการกินดีอยู่ดีของประชาชนที่เกี่ยวข้องกับปัจจัย 4 ของการดำรงชีวิตตามปกติของคนทั่วไปที่จะต้องให้ทุกคนได้เข้าถึงอย่างเป็นธรรมและเสมอภาค มิฉะนั้นแล้วจะส่งผลกระทบเฉพาะหน้าต่อความสงบสุขในสังคมโดยรวม ไม่ว่าจะเป็นปัญหาความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ปัญหาการว่างงาน ปัญหาพฤติกรรมเบี่ยงเบนของเด็กและเยาวชน หรือปัญหาการทุจริตคอร์รัปชันก็ตาม เหล่านี้ต้องถือว่าเป็นมีต้นตอจากความไม่เป็นธรรมในสังคมทั้งสิ้น
 

กระบวนการในการส่งเสริมการสร้างความเป็นธรรมในสังคมมีได้หลายประการ แต่กระบวนการที่ริเริ่มจากพลเมืองน่าจะเป็นกระบวนการที่มีความต่อเนื่องและตอบสนองต่อความต้องการได้ดีที่สุด  ซึ่งอาจมีจุดด้อยตรงที่เป็นการดำเนินการที่ไม่เป็นระบบและขาดความมั่นคง ส่วนข้อดีของกระบวนการที่ริเริ่มโดยภาครัฐก็จะมีความเป็นระบบและมั่นคงเพราะมีบุคลากรและงบประมาณสนับสนุน แต่อาจขาดความต่อเนื่องเพราะกระบวนการประชาธิปไตยในการตอบสนองความต้องการของประชาชนในบ้านเรายังอยู่ในช่วงของการพัฒนา
 

โดยทั่วไปแล้วการกระตุ้นให้ภาครัฐมองเห็นประเด็นความไม่เป็นธรรมในสังคมในเรื่องต่างๆ มักจะเป็นภาระของภาคพลเมืองด้วยมีบทบัญญัติรัฐธรรมนูญเป็นข้ออ้างอิง ซึ่งหากการกระตุ้นหรือการเรียกร้องเป็นไปอย่างมีขั้นตอนและต่อเนื่องรวมทั้งมียุทธศาสตร์ในการเรียกร้อง ก็น่าจะส่งผลให้เกิดกระบวนการร่วมมือกันระหว่างรัฐและพลเมืองในการเสริมสร้างหลักประกันความเป็นธรรมในสังคมขึ้นมาได้อย่างเป็นรูปธรรมและมีความต่อเนื่อง จนเกิดผลพวงต่อประชาชนที่ชัดเจน
 

เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องยากแต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย ขึ้นอยู่กับการช่วยกันปลุกจิตวิญญาณรัฐธรรมนูญอย่างต่อเนื่องและประสานประโยชน์ของแต่ละฝ่ายให้ลงตัวในแต่ละเรื่อง

สำนักงานบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน