ชีวิตไม่ใช่ Checklist

โดย : นิศรา การุณอุทัยศิริ

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

คุณเคยแปลกใจไหมคะว่าทำไมคนที่เรียนเก่ง จบมาจากมหาวิทยาลัยดีๆ เกรดสูงๆ แต่สุดท้ายชีวิตกลับไม่ประสบความสำเร็จ

ด้วยความที่ดิฉันเป็นนักวิทยาศาสตร์ชอบสังเกตและวิเคราะห์ไปเสียทุกสิ่งอย่างที่ผ่านมาในชีวิต ดิฉันก็อดไม่ได้ที่จะวิเคราะห์ชีวิตผู้คนที่ดิฉันมีโอกาสได้พบเจอแล้วดูว่าแต่ละคนประสบความสำเร็จกันเพราะอะไร

ตอนที่ดิฉันเรียนอยู่ที่ต่างประเทศก็ได้มีโอกาสในการเป็น Teaching assistant หรือผู้ช่วยสอน ซึ่งหนึ่งในหน้าที่ก็คือต้องจัดสอน Recitation หรือ Review Session ให้กับนักศึกษานอกเวลาที่อาจารย์สอนในห้องเพื่อช่วยให้นักศึกษาเข้าใจในวิชานั้นๆ ได้มากขึ้น ใครไม่ได้มีโอกาสหรือไม่กล้าสอบถามอาจารย์ในห้องก็สามารถมาถามใน Review Session กับผู้ช่วยสอนอย่างพวกเรา ไม่ว่าจะเป็นวิชาไหนที่ดิฉันสอน ดิฉันจะสามารถแบ่งเด็กออกได้เป็นสองกลุ่มที่มาเข้าเรียนใน Review Session กลุ่มแรก คือนักศึกษาจะเข้ามาถามเพราะอยากเข้าใจจริงๆ แต่อีกกลุ่มเข้ามาเพื่ออยากทำการบ้านและข้อสอบให้ได้ ไม่ได้อยากเข้าใจอะไรมากนัก พวกนี้จะขอให้เราแค่แนะวิธีตอบให้ถูกเป็นพอ เรียกว่าถ้าขอดูข้อสอบได้คงขอไปแล้ว

หลายๆ ครั้งเป็นเรื่องที่น่าเศร้าใจที่เด็กกลุ่ม "งกคะแนน" กลับเป็นกลุ่มที่จบด้วยเกรดสูงกว่าคนอื่น เด็กกลุ่มนี้มักจะเก่งในการสอบมาก เรียกได้ว่าสิงห์สนามสอบเลยทีเดียว กิจกรรมนอกห้องเรียนไม่ต้องหวังว่าจะเห็นเด็กเหล่านี้ ถ้าเลือกได้จะเลือกเรียนวิชาที่เกรดได้มาง่ายที่สุด อันไหนไม่บังคับอย่าหวังเลยว่าจะลงเรียน สุดท้ายยังจบด้วยเกียรตินิยมอีกด้วย (ก่อนที่ดิฉันจะเล่าต่อไป ดิฉันต้องขอออกตัวว่าดิฉันไม่ได้มีเจตนารมณ์ที่ตราหน้าคนที่ได้เกียรตินิยมว่าเป็นคนงกคะแนนนะคะ ดิฉันเองก็เป็นเด็กที่ตั้งใจเรียนและก็จบมาด้วยเกียรตินิยมเช่นกัน แต่อยากยกตัวอย่างให้ดูว่าบางครั้งสิ่งที่อยู่บนกระดาษหนึ่งใบไม่สามารถบ่งบอกคุณภาพของคนได้เสมอไป)

เด็กเหล่านี้เมื่อมาดำเนินชีวิตจริงมักจะ “แป้ก” เพราะตลอดเวลามาเขาจะมี Checklist ว่าคน “เก่ง” ต้องเป็นอย่างไร จบแล้วต้องหางานที่เงินเดือนสูงที่สุดถึงแม้จะไม่ใช่งานที่ตัวเองชอบก็ตาม พอได้เข้าทำงานที่ดีเพราะใบปริญญาพร้อมเกียรตินิยมนั้นก็จะเร่งหาคู่ชีวิต รักหรือเปล่าไม่รู้ ขอแค่เดินควงคู่แล้วดูดีเป็นเอา ถ้าเป็นไปได้ก่อนอายุ 30 ต้องแต่งงาน ก่อน 35 ต้องมีลูก ยิ่งได้ชายคนหญิงคนเป็นสุขีกันทีเดียว

ชีวิตคนเหล่านี้ถ้าดูจากภายนอกแล้วเหมือนจะประสบความสำเร็จแต่ในระยะยาว เขาเหล่านี้มักจะล้มอย่างไม่เป็นท่า เพราะตลอดมาเขาได้แต่พยายามทำ Checklist ที่สังคมกำหนดไว้ให้เขา เวลาที่เขาได้เข้าไปทำงานจริงๆ ใช่ว่าคนเหล่านี้จะประสบความสำเร็จเสมอไป ใบปริญญา เกรดเฉลี่ย และเกียรตินิยม เป็นแค่ใบเบิกทางให้เขาได้เข้าไปทำงานในที่ที่หลายคนอาจใฝ่ฝัน แต่การที่จะประสบความสำเร็จในองค์กรเหล่านั้น ต้องใช้วิทยายุทธมากกว่าที่เขาเคยฝึกฝนมา ชีวิตการทำงานจริงไม่มี Checklist เสมอไป

การติดกับการทำ Checklist ว่าวันนี้ฉันทำแค่ที่เจ้านายสั่งเป็นพอ ความรู้ที่เขาได้มาจากการศึกษาก็ใช่ว่าจะเพียงพอเพราะเกรดที่สวยหรูของเขาเป็นแค่ความเก่งในการทำข้อสอบเท่านั้น วิชาที่ได้เกรดเอมาตลอดก็คืนอาจารย์ไปตอนที่เดินออกจากห้องสอบเพราะไม่ได้เข้าใจจริง คนเหล่านี้จึงมักไม่ได้มีความอยากเข้าใจว่าองค์กรมีวิสัยทัศน์และพันธกิจอะไร ไม่ได้มีความกระตือรือร้นที่จะทำอะไรนอกเหนือจากที่ได้รับมอบหมาย ไม่ได้อยากหาความรู้ใหม่ๆ ไม่ต้องการจะผูกความสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงาน จะสนใจคนอื่นก็ต่อเมื่อเขามีประโยชน์เท่านั้น

พฤติกรรมเหล่านี้เป็นผลลัพธ์จากการที่เขาติดกับนิสัย Checklist นั่นเอง กว่าจะรู้สึกตัวก็อาจมีอาการ Mid-life crisis ซึ่งมีอาการจิตตก เศร้า หมดอาลัยตายอยาก หลายคนอาจนั่งเสียใจกับสิ่งที่เลือกให้กับชีวิตตัวเองไม่ว่าจะเป็นเรื่องงานหรือเรื่องครอบครัว สุดท้ายก็จะออกอาการโทษคนอื่น โยนความผิดให้ผู้ปกครองที่บังคับให้เรียนวิชานี้สาขานี้ หรือโทษครูบาอาจารย์ว่าไม่เคยสอนวิธีการทำงานให้สำเร็จ โทษคู่ชีวิตว่าไม่ดีพอ สารพัดจะโทษ แต่เขาเหล่านี้อาจลืมที่จะโทษตัวเองว่ามัวเลือกไปทำตาม Checklist ที่สังคมกำหนดเอง

สำหรับดิฉัน ชีวิตไม่มีสูตรสำเร็จ ไม่มี Checklist ให้ติ๊ก แต่ชีวิตเป็นการเอาประสบการณ์ในอดีตมาเชื่อมโยงบูรณาการเพื่อให้บังเกิดซึ่งความสำเร็จส่วนตัว การเชื่อมโยงประสบการณ์นี้เป็นหลักการที่ Steve Jobs เคยกล่าวในสุนทรพจน์ที่มหาวิทยาลัย Stanford ว่าชีวิตก็เหมือนกับการ connecting the dots บางครั้งเราอาจไม่ทราบได้ว่าเราเรียนวิชานี้ไปทำไม แต่เราอาจต้องใช้มันในอนาคตอย่างไม่คาดคิดเลยก็ได้ เราอาจไม่ทราบว่าเราถูกไล่ออกจากงานเพราะอะไร แต่อาจเป็นเพราะการต้องหางานใหม่เนี่ยเองทำให้คุณได้ไปเจอว่าที่ภรรยาของคุณ ในเมื่อไม่มีใครทราบได้ว่าจะมีอะไรรอเราอยู่ในภายภาคหน้า

ดิฉันจึงอยากให้ทุกท่านพยายามรู้สึกซาบซึ้งทุกห้วงขณะที่มีอยู่ โอบกอดประสบการณ์ชีวิต ไม่ว่าจะทุกข์หรือสุข เพราะคุณจะไม่รู้ว่าที่คุณต้องทุกข์วันนี้อาจนำพามาสู่ความสุขอย่างยั่งยืนในวันข้างหน้าก็เป็นได้ ความสำเร็จมีหลายรูปแบบ แล้วแต่มุมมองของแต่ละคน ดิฉันไม่อยากให้ใครต้องเดินตามรอยเท้าของคนอื่นเพียงเพื่อจะทำตาม checklist ที่สังคมกำหนดให้ ดิฉันอยากให้ทุกท่านมุ่งหน้า Push the limit เพื่อตัวเอง เพราะชีวิตเรา เราลิขิตเอง

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน