ลดกินข้าวเพื่อช่วยชาวนาและเป็นเงาะป่าเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม

โดย : ดร.ไสว บุญมา

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

ผมเริ่มเขียนและพูดถึงประเด็นในแนวที่เป็นหัวข้อเรื่องนี้มากว่า 5 ปี ทั้งในคอลัมน์นี้และในเวทีอื่น

ในช่วงสองสัปดาห์ที่ผ่านมา กัลยาณมิตรหลายท่านนำขึ้นมาถกเถียงกันทั้งในและนอกวงอาหารหลายครั้ง ผมจึงเห็นว่าน่าจะถึงเวลานำกลับมาเสนออีก ในที่นี้การลดการกินข้าวรวมทั้งการหลีกเลี่ยงอาหารที่มีฐานเป็นข้าวด้วย อาทิเช่น ก๋วยเตี๋ยวและขนมจีน ส่วนเงาะป่ามาจากวรรณคดีเรื่องสังข์ทองตอนหลังรจนาเลือกเงาะป่าเป็นคู่ครองแล้วถูกเนรเทศออกไปอยู่กระท่อมปลายนา เงาะป่ากับรจนาดำรงชีวิตด้วยอาหารจำพวกเผือกและมันแทนอาหารชั้นเลิศในวัง

อาหารจำพวกแป้งที่กินแทนข้าวได้มีหลายอย่างรวมทั้งข้าวโพด มันเทศ มันฝรั่ง มันสำปะหลัง เผือก กล้วย ฟักทองและสาคู การกินของอื่นแทนข้าวจะกระตุ้นชาวนาให้ปลูกพืชหลายอย่างซึ่งเป็นการสร้างรายได้จากหลายแหล่งและลดความเสี่ยงไปในตัว ตามข้อมูลที่พอหาได้ โดยทั่วไปมูลค่าของผลผลิตต่อไร่ของพืชอื่นน่าจะสูงกว่าข้าวซึ่งจะส่งผลให้ชาวนามีรายได้เพิ่มขึ้น นอกจากนั้น เมื่อการปลูกข้าวลดลง รัฐบาลจะไม่เสียงบประมาณในการพยุงราคาข้าวเพื่อช่วยชาวนาในแนวที่ทำอยู่

การกินอาหารดังกล่าวสลับกันจะทำให้เราได้ธาตุอาหารครบถ้วนยิ่งขึ้นพร้อมกับช่วยลดปัญหาต่างๆ ทางด้านสิ่งแวดล้อมไปในตัวด้วย

ในด้านการได้ธาตุอาหารครบถ้วนยิ่งขึ้น คงเป็นที่ประจักษ์อย่างแจ้งชัดแล้วเนื่องจากอาหารแต่ละอย่างมีธาตุอาหารต่างกัน ยิ่งกว่านั้น บางอย่างมีธาตุอาหารที่ร่างกายต้องการเป็นพิเศษแต่ไม่ค่อยมีในข้าวโดยเฉพาะข้าวขาวที่ถูกขัดสีจนไม่มีรำเหลือติดอยู่ การศึกษาพบว่ามันเทศที่มีสีเข้มมีธาตุอาหารครบถ้วนกว่าอาหารทุกชนิดที่กล่าวถึง นอกจากนั้น อาหารเหล่านี้มีแคลอรีต่ำกว่าข้าวมาก ผู้ต้องการคุมน้ำหนักและรักษาหุ่นจึงได้รับผลพลอยได้จากการกินอาหารพวกนี้ด้วย ยิ่งกว่านั้น อาหารที่กล่าวถึงยังมีรสชาติในตัวของมันเอง ทำให้ไม่จำเป็นต้องใส่เกลือเพื่อให้เกิดรสอร่อยส่งผลให้การกินอาหารเหล่านี้มีผลดีต่อผู้ที่มีความดันโลหิตสูงอีกด้วย

ในด้านสิ่งแวดล้อม ประเด็นที่ควรพิจารณามีหลายอย่าง อาทิเช่น ประเด็นแรก การใช้พลังงานและปัญหาโลกร้อน ตามธรรมดากว่าจะเป็นข้าวสวยได้ ข้าวต้องใช้พลังงานหลายทอดคือ หลังจากเก็บเกี่ยวจากท้องนา ข้าวจะต้องถูกนำมาสี มาซ้อมและมาหุง ในกรณีที่ข้าวถูกนำมาทำเป็นเส้นก๋วยเตี๋ยวและขนมจีน ข้าวต้องถูกนำไปทำเป็นแป้งก่อนแล้วจึงทำเป็นเส้น ในกรณีของก๋วยเตี๋ยว เส้นยังต้องถูกผัดหรือต้มอีกครั้งหนึ่งด้วย ยิ่งถ้าเป็นจำพวกเส้นหมี่กึ่งสำเร็จรูปด้วยแล้วยิ่งจะต้องใช้พลังเพิ่มขึ้นอีกเพื่อทำให้เส้นแห้งและบรรจุหีบห่อ หลังจากนั้นยังต้องใช้พลังงานต้มอีกครั้งก่อนจะอยู่ในรูปที่พร้อมเป็นอาหาร

กล้วยไม่ต้องใช้พลังงานเพราะปอกกินได้ทันทีหลังจากที่นำมาจากสวน ส่วนข้าวโพด มันชนิดต่างๆ เผือก ฟักทองและสาคูก็ใช้พลังงานเพื่อทำให้สุกเพียงครั้งเดียว ยิ่งกว่านั้น ส่วนใหญ่ยังทำให้สุกได้ง่ายกว่าการหุงข้าวอีกด้วย

หากถามว่าควรจะกินขนมปังแทนข้าวหรือไม่ ขอเรียนว่าขนมปังต้องใช้พลังงานหลายทอดเช่นกันเพราะหลังจากเก็บเกี่ยวมาจากนาแล้ว ข้าวสาลีจะต้องถูกนำมาสี มาซ้อม มาทำเป็นแป้งแล้วจึงจะทำเป็นขนมปังได้ ยิ่งกว่านั้นถ้าต้องการกินขนมปังปิ้งก็ต้องใช้พลังงานอีกทอดหนึ่ง การใช้พลังงานมากเกินไปเป็นปัจจัยก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน เรื่องนี้ย่อมเป็นที่รับรู้กันอยู่แล้ว

ประเด็นที่สองเกี่ยวกับการใช้น้ำ การศึกษาพบว่าถ้าคิดการปลูกข้าวต้องใช้น้ำ 100 ส่วน การปลูกพืชอื่นที่กล่าวถึงจะพึ่งน้ำเพียง 25 ส่วนเท่านั้น จริงอยู่ในฤดูฝน เมืองไทยเหมาะแก่การปลูกข้าวเพราะมีน้ำท่วมพื้นดินอย่างทั่วถึงอยู่เป็นเวลานาน แต่การพยายามปลูกข้าวในฤดูแล้งเป็นการฝืนธรรมชาติ หากคนไทยส่วนใหญ่หันไปกินอาหารที่กล่าวถึงแทนข้าว ชาวนาย่อมหันมาปลูกพืชเหล่านั้นมากขึ้นโดยเฉพาะในฤดูแล้งที่มีน้ำให้ใช้ได้เพียงจำกัด นำไปสู่การประหยัดน้ำไปในตัว

อนึ่ง การปลูกพืชหลายอย่างตลอดปีจะทำให้ชาวนามีรายได้เพิ่มขึ้นอีก รายได้ที่เพิ่มขึ้นไปย่อมนำไปสู่การซื้อหาสินค้าและบริการซึ่งนำไปสู่การขยายตัวของภาคอื่นอีกทอดหนึ่งด้วย

ประเด็นที่สามเป็นปัญหาที่มากับการปลูกพืชเชิงเดี่ยว ย่อมเป็นที่ทราบกันดีว่า การปลูกพืชเชิงเดี่ยวจำนวนมากซ้ำซากนั้นเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาที่มาจากศัตรูพืชซึ่งมักนำไปสู่การกำจัดด้วยสารเคมีที่มีผลกระทบสูงต่อทั้งสิ่งแวดล้อมและตัวผู้ใช้ การปลูกพืชสลับกันนอกจากจะทำให้ลดปัญหานั้นแล้ว ยังเป็นการช่วยรักษาดินให้คงความสมบูรณ์ไว้ได้มากขึ้นอีกด้วย

ในฐานะลูกชาวนาที่เคยปลูกทุกอย่างดังที่กล่าวถึงยกเว้นข้าวสาลี ขอยืนยันว่าพืชเหล่านั้นปลูกง่ายกว่าการทำนาถ้าใครจะลองปลูกในสวนครัว นอกจากพืชเหล่านั้นแล้วยังมีมันอีกหลายชนิดที่ใช้กินแทนข้าวได้ แต่ไม่ค่อยมีขายในท้องตลาด อาทิเช่น มันมือเสือ มันตะพาบและมันเสา มันจำพวกนี้มีข้อดีคือเป็นพืชจำพวกข้ามปีที่ปลูกแซมไว้ตามต้นไม้อื่นได้ทำให้เหมาะสำหรับผู้มีสวนทุกขนาด การปลูกแซมไว้เพิ่มความหลากหลายของพืชในสวนอันเป็นการช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมอีกสถานหนึ่งด้วย

เมื่อพูดถึงเรื่องนี้มักมีผู้ถามเสมอว่า การกินอาหารอื่นแทนข้าวจะทำให้รู้สึกอิ่มท้องจนไม่ต้องรู้สึกหิวข้าวหรือไม่ ในฐานะผู้ปฏิบัติมานานขอยืนยันว่า ไม่รู้สึกหิวแน่นอนนอกจากในตอนเริ่มต้นเท่านั้น หลังจากเวลาผ่านไปไม่กี่วัน ความรู้สึกหิวข้าวนั้นจะหายไป การกินอาหารในแนวนี้จึงมีสิ่งดีๆ แฝงอยู่ไม่ต่างกับสังข์ทองที่ซ่อนอยู่ภายในของเงาะป่าที่ใครๆ มองว่าบ้าใบ้นั่นแล

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน