เรียนรู้เรื่องการปฏิรูปจากประเทศสเปน

โดย : รศ.วิทยากร เชียงกูล

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

คนไทยส่วนใหญ่ยังไม่สนใจ ไม่เรียนรู้เรื่องเศรษฐกิจการเมืองของประเทศอื่นมากนัก ทั้งๆ ที่การเรียนรู้จากประสบการณ์ของประเทศอื่น

โดยการมองอย่างวิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์ และมาปรับให้เข้ากับสถานการณ์ของไทย เป็นเรื่องที่มีประโยชน์และจำเป็นมากในโลกยุคปัจจุบันที่ไทยต้องมีความสัมพันธ์กับประเทศอื่นๆ มากขึ้น

สเปน เป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเก่าแก่นับพันปี ที่ผสมผสานจากวัฒนธรรมที่หลากหลาย ตั้งแต่ยุคโรมัน กอธ (ชนเผ่านักรบป่าเถื่อนเผ่าหนึ่งในยุโรป ที่ร่วมกับชนเผ่าอื่นเอาชนะจักรวรรดิโรมันได้) มุสลิมที่ปกครองภาคใต้ มาจนถึงชนชาติยุโรปคริสเตียนยุคหลังที่น่าสนใจเรื่องหนึ่งคือ สเปนภาคใต้ในยุคกลางของยุโรป เคยปกครองโดยผู้นำชาวมุสลิมที่ชาวคริสต์ ยิว สามารถอยู่ร่วมกันอย่างสันติอยู่หลายร้อยปี ทั้งสถาปัตยกรรม และศิลปวิทยาการอื่นๆ ของสเปนได้รับอิทธิพลจากอารยธรรมมุสลิมอย่างมาก

สเปนเคยเป็นจักรวรรดินิยมตะวันตกรุ่นแรก ที่เข้าไปยึดครองอเมริกาใต้ หรือลาตินอเมริกาได้เป็นส่วนใหญ่ ทำให้คนอเมริกาใต้ทุกวันนี้มีส่วนผสมชาวสเปน ใช้ภาษาสเปน และได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมแบบสเปนค่อนข้างมาก ภาษาสเปนมีคนใช้มากอันดับ 3 ของโลก

ทุกวันนี้สเปนเป็นเพียงประเทศขนาดปานกลางในยุโรป (ประชากร 40 ล้านคน) ที่มีฐานะอันดับรองจากเยอรมัน ฝรั่งเศส อังกฤษ สเปนอยู่ในกลุ่มยุโรปใต้มีปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ คนว่างงานมาก เพราะหลังจากสเปนเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป สเปนกู้เงินดอกเบี้ยต่ำได้ง่ายขึ้น รัฐบาลใช้นโยบายประชานิยมหาเสียง ธุรกิจขยายตัวเชิงเก็งกำไรแบบฟองสบู่ ผู้คนชอบใช้ชีวิตแบบสบายๆ แบบได้รับสวัสดิการการช่วยเหลือจากรัฐบาลค่อนข้างมาก ไม่มีวินัยและมีประสิทธิภาพเท่ากับคนเยอรมัน เรื่องนี้ดูคล้ายๆ กับไทย แต่เขายังอยู่ในกลุ่มประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมที่มีระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจสังคมสูงกว่าไทย

ภาพรวมเท่าที่ผมได้เห็นในช่วงไปเที่ยวเองกับครอบครัวในหลายเมืองในช่วงเกือบ 3 สัปดาห์ คือ สเปนเป็นประเทศที่มีการพัฒนาด้านสาธารณูปโภคและการขนส่งสาธารณะที่ดี มีประสิทธิภาพ สะอาดกว่าไทย แม้จะมีย่านที่ดูยากจนเสื่อมโทรม มีคนจรจัดไร้บ้าน มีขอทาน มีคนเดินขายของเร่ และมีพวกนักล้วงกระเป๋าอยู่บ้าง แต่ก็ไม่มากมายเท่าประเทศรายได้ต่ำในโลกที่สาม ทั้งๆ ที่มีข่าวว่าสเปนเศรษฐกิจตกต่ำ คนว่างงานถึง 30% ของแรงงาน แต่คนสเปนที่ชอบออกมาเดินกันในท้องถนนมาก รวมทั้งคนหนุ่มสาวเป็นกลุ่มที่ว่างงานมากกว่ากลุ่มอื่นก็ดูใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส พูดคุยสนุกสนานกันดี อันนี้ก็ดูคล้ายคนไทย

พวกวัยรุ่นคนหนุ่มสาวสเปนที่ออกมากินเบียร์ กินไวน์ ตามบาร์ ซึ่งมีมากเหมือนกับร้านกาแฟและราคาถูก เพียงแต่จับกลุ่มคุยกันสนุกสนาน ไม่เอะอะโวยวาย ไม่เขม่นหาเรื่องคนอื่น ข้อนี้น่าจะดีกว่าไทย คนสเปนดูเป็นมิตรดี เวลาถามทาง คนยินดีช่วยเหลือ แม้จะพูดกันไม่ค่อยเข้าใจ คนสเปนดูมีวัฒนธรรมด้านเล่นฟังดนตรี เล่นกีฬา ไปชมพิพิธภัณฑ์ ฯลฯ กันมาก มีครูพาเด็กนักเรียนไปพิพิธภัณฑ์และอธิบายกันจริงจัง

สเปนเคยเกิดสงครามกลางเมืองช่วง ค.ศ.1936 (พ.ศ.2479) ระหว่างรัฐบาลเสรีนิยมฝ่ายสาธารณรัฐที่ชนะการเลือกตั้ง และกลุ่มนายทหารจารีตนิยมขวาจัด นำโดยนายพลฟรังโก รบกัน 4 ปี คนตายไป 6 แสนคน ฝ่ายก้าวหน้าที่ไม่มีต่างประเทศหนุนช่วยจริงจัง นอกจากพวกปัญญาชนก้าวหน้าจากยุโรปและอเมริกาใต้เป็นฝ่ายแพ้ ฝ่ายขวาจัดซึ่งได้รับการหนุนช่วยจากฮิตเลอร์ และมุสโสลินียึดอำนาจรัฐได้ และปกครองประเทศแบบเผด็จการ ทำให้สเปนล้าหลังไปถึง 30 ปี กว่าที่นายพลฟรังโกจะตาย ในปี ค.ศ.1975 (พ.ศ.2518) และสเปนค่อยฟื้นฟูการเมืองและเศรษฐกิจแบบประชาธิปไตยทุนนิยมขึ้นมาใหม่ น่าศึกษาบทเรียนจากประสบการณ์ของสเปนว่า ไทยจะหลีกเลี่ยงสงครามกลางเมือง และปฏิรูปประเทศโดยไม่ต้องรอนานถึง 30 กว่าปีได้อย่างไร

ปัจจุบันสเปนเป็นประชาธิปไตยทุนนิยมที่พัฒนาอุตสาหกรรมและเกษตรกรรมได้ดีในระดับหนึ่ง พรรคแนวสังคมนิยมมีอิทธิพลลดลง แต่ประเทศก็มีระบบรัฐสวัสดิการแบบยุโรป ในบางแคว้น เช่น แค้นบาสก์ ยังมีระบบสหกรณ์ ชุมชนเข้มแข็ง และชาวบาสก์ซึ่งเป็นชนชาติที่มีภาษาวัฒนธรรมต่างออกไป พยายามจะเรียกร้องเอกราชจากสเปนด้วย แต่ความรุนแรงตอนนี้เข้าใจว่าจะลดลง

สเปน เช่นเดียวกับฝรั่งเศส อิตาลี มีนักท่องเที่ยวต่างชาติไปจำนวนมาก (น่าจะราวปีละ 60-70 ล้านคน เทียบกับ 20 ล้านคนที่มาไทย) เพราะ 3 ประเทศนี้ มีทั้งประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม ศิลปวัฒนธรรม ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ชายทะเล ที่น่าสนใจ โรงแรมค่าครองชีพที่สเปนก็ต่ำกว่า อากาศอุ่นกว่ายุโรปเหนือ นักท่องเที่ยวรายได้ปานกลางสามารถเดินทางไปเที่ยวเองได้ง่าย เพราะทวีปยุโรปติดต่อกันโดยรถไฟ รถยนต์ เครื่องบินราคาต่ำได้ง่าย ในประเทศก็มีบริการรถสาธารณะ เช่น รถไฟ รถใต้ดิน รถเมล์ แท็กซี่ ฯลฯ สะดวกและราคาไม่สูงนัก โรงแรม ร้านอาหาร มีหลายระดับ รวมทั้งที่ราคาปานกลางและค่อนข้างประหยัดที่สะอาดใช้ได้ เรื่องนี้ไทยควรพัฒนาการท่องเที่ยวให้รองรับคนระดับกลาง และคนที่อยากมาเที่ยวเอง ไม่ต้องพึ่งกรุ๊ปทัวร์ โดยมีระบบการขนส่งสาธารณะที่ดี ปลอดภัย มีป้ายบอกทางภาษาอังกฤษให้คนต่างชาติเดินทางเองได้ ไทยจะมีรายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติเพิ่มขึ้นได้ และรายได้จะกระจายสู่คนในประเทศได้มากกว่าพวกนักท่องเที่ยวระดับสูงด้วย

ประเทศไทยน่าจะพัฒนาการขนส่งสาธารณะ เช่น ทำรถไฟรางคู่ที่แล่นได้เร็วขึ้นสัก 120 กม./ชม. ไม่จำเป็นต้องทำรถไฟความเร็วสูง ซึ่งต้นทุนก่อสร้างและค่าใช้จ่ายเรื่องพลังงานสูงมากจนไม่คุ้ม ลงทุนอนุรักษ์และฟื้นฟูเมืองประวัติศาสตร์ โบราณสถาน พิพิธภัณฑ์ ฯลฯ ศิลปวัฒนธรรม พัฒนาบ้านเมืองให้สะอาดสะอ้าน และปลอดภัย ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อทั้งคนไทยและนักท่องเที่ยวต่างชาติพร้อมกัน

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน