จากประชาชาติธุรกิจ

คอลัมน์ Education Ideas
โดย...ศีลชัย เกียรติภาพันธ์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ปิโก (ไทยแลนด์) จำกัด (มหาชน)

หลังจากหายไปกว่า 4 เดือน ผมมีโอกาสเขียน EducationIdea อีกครั้ง ในช่วงที่กระแสการปฏิรูปการศึกษากำลังถาโถมสังคมไทยเห็นได้จากพื้นที่ของ สื่อถูกจับจองด้วยเนื้อหาเกี่ยวกับแนวคิดการปฏิรูป แนวทางทางออก ข้อเสนอแนะทางการศึกษาจากผู้ทรงคุณวุฒิทั้งหลายงบประมาณที่ได้รับการจัดสรร เรื่องการศึกษาจำนวนกว่าสี่แสนล้านบาทตลอดจนข่าวคราวเกี่ยวกับการจัดอันดับ คุณภาพการศึกษาไทยที่ถอยร่นลงไปต่อเนื่อง

ล่าสุดก็แตกตื่นกันจากผลการสำรวจคุณภาพการศึกษาไทยจาก World Economic Forum ที่ระบุว่าการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทยมีคุณภาพเป็นรองประเทศลาว และการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยมีคุณภาพตามหลังกัมพูชา หากคุณติดตามข่าวทางด้านการศึกษามาอย่างต่อเนื่อง สิ่งเหล่านี้อาจมิได้สร้างความตื่นเต้นใด ๆ แก่คุณเลย เพราะในความเป็นจริง ระบบการศึกษาของเราเป็นโรคร้ายมานานแล้ว



ทว่าการประดังประเดเสนอเรื่องราวทั้งหมดมาพร้อม ๆ ในช่วงเวลาเดียวกันนั่นคือสิ่งที่บ่งชี้ว่า "สังคมไทย" กำลังรู้สึกถึงความวิกฤตรุนแรง (Sense of Urgency) ของปัญหาการศึกษาไทย แค่รู้สึกไม่พอครับ เราต้องรู้ให้ลึกซึ้งและเข้าใจกับสิ่งที่เราเผชิญร่วมกันด้วย

ผมมั่นใจว่าผู้อ่านหลายท่านก็รู้สึกเช่นเดียวกัน ทั้งท่านที่มาจากภาครัฐภาคธุรกิจ และภาคสังคม ในสถานการณ์ที่ประเทศกำลังหาแผนที่เดินทางสำหรับการศึกษาไทย คำที่ถูกหยิบยกมากล่าวถึงอย่างกว้างขวางหนึ่งคำคือ "วิกฤตการณ์การศึกษาไทยเป็นปัญหาเชิงระบบ" เท่าที่ผมสังเกตมาตลอด ผู้คนใช้คำนี้กันมาก "ปัญหาเชิงระบบ"

"แก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ" จนผมเริ่มสงสัยว่าความเข้าใจเรื่องความหมายของคำว่า "ระบบ" ของเราแต่ละคนเหมือนกันหรือไม่ ? อย่างไร ?

"ระบบการศึกษา" ในความหมายของคุณความหมายของผม มีความเหมือนและความต่างกันอย่างไร เราตีความหมายของคำนี้อย่างไร แต่ละคนเชื่อมโยงกับประสบการณ์เก่าในช่วงเวลาที่เราเป็นนักเรียนเท่านั้นหรือ แล้วจริง ๆ อะไรคือระบบการศึกษา

สิ่งสำคัญที่สุด คือทำอย่างไรจึงจะทำให้เราเห็นภาพของ "ปัญหาเชิงระบบ" ที่เข้าใจตรงกัน เป็นภาพเดียวกัน ก่อนที่จะมองหาทางออกของการศึกษาไทย เพราะถ้าเริ่มต้นด้วยภาพที่ยังไม่ชัด ความเข้าใจที่ยังไม่ตรงกัน เหมือนกับยังไม่รู้ว่าเราอยู่ที่ใด แค่นี้เราก็ไปกันไม่ถูกแล้ว

ไม่รู้ทั้งตำแหน่งตั้งต้น และไม่รู้ทั้งพิกัดปลายทาง ต่อให้มีเข็มทิศ อุปกรณ์ไฮเทค ความตั้งใจที่ดี และความหวังเต็มเปี่ยม เรากำหนดแผนที่เดินทางไม่ได้หรอกครับ

ดังนั้น ความเข้าใจคำว่า "ปัญหาเชิงระบบ" เป็นเรื่องสำคัญที่เราต้องเข้าใจตรงกันเสียก่อน

ผมย้อนกลับมาอีกครั้งที่งานวิจัยความก้าวหน้า และความล้มเหลวของระบบการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทย โดย "ดร.สุธรรม วาณิชเสนี" และคณะ จากโมเดลระบบการศึกษาที่อาจารย์สุธรรมเคยนำเสนอไว้เป็น Diamond diagram ผมพยายามอธิบายให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นดังภาพ

กล่องสีแดง คือองค์ประกอบแวดล้อม ได้แก่ 1) สังคมและชุมชน 2) รัฐบาลและการเมือง และ 3) ระบบภายนอกอื่น ๆ เป็นองค์ประกอบแวดล้อมที่ครอบคลุมและสัมพันธ์กับองค์ประกอบทางการศึกษา

กล่องสีเหลือง คือองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการส่วนกลาง ได้แก่ 4) ปรัชญาการศึกษา นโยบายและแผนการศึกษา 5) ระบบการบริหารจัดการของรัฐ และ 6) หลักสูตร มาตรฐาน และสื่อการเรียนรู้ และ 7) การบริหารเขตการศึกษา

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน