อันเนื่องมาจากเรื่องจีนจะติดกับดักหรือไม่

โดย : ดร.ไสว บุญมา

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

หลังจากขยายตัวในอัตราปีละกว่า 10% มานับทศวรรษ เศรษฐกิจของจีนขยายตัวลดลง ข้อมูลเบื้องต้นบ่งว่าเมื่อปีที่ผ่านมา

อัตราการขยายตัวตกอยู่ในราว 7% วงการเศรษฐศาสตร์ตะวันตกคาดการณ์กันว่า ในปีนี้และปีต่อๆ ไป อัตราการขยายตัวของจีนจะลดลงอีก การคาดการณ์เช่นนั้นนำไปสู่การมองว่าจีนอาจเดินเข้าสู่ภาวะที่นักเศรษฐศาสตร์เรียกกันว่า “กับดักของประเทศที่มีรายได้ระดับกลาง” (Middle Income Trap) แล้ว นั่นคือ หลังพัฒนาไปได้ถึงระดับหนึ่ง ประเทศกำลังพัฒนาไม่สามารถพัฒนาให้ก้าวหน้าและมีรายได้สูงต่อไปจนเทียบเท่าประเทศก้าวหน้าสูงแล้วได้

กระบวนการที่ประเทศกำลังพัฒนาเดินเข้าสู่ภาวะดังกล่าวคือ ในตอนเริ่มพัฒนาใหม่ๆ ประเทศกำลังพัฒนาอาศัยการส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมที่ผลิตโดยแรงงานค่าจ้างต่ำเป็นหัวจักรขับเคลื่อน หลังจากพัฒนาไปถึงระดับหนึ่ง อัตราค่าจ้างแรงงานจะเพิ่มขึ้นไปจนส่งผลให้ราคาสินค้าของประเทศกำลังพัฒนาไม่ต่ำกว่าของประเทศที่พัฒนาจนก้าวหน้าสูงแล้ว ฉะนั้น ประเทศกำลังพัฒนาจะอาศัยการส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมจำพวกนั้นต่อไปอีกไม่ได้ แต่ในขณะเดียวกัน ประเทศกำลังพัฒนาก็ยังไม่สามารถผลิตสินค้าที่มีความสลับซับซ้อนสูง หรือใช้เทคโนโลยีนำสมัยได้เนื่องจากตนไม่สามารถประดิษฐ์คิดค้นเทคโนโลยีจำพวกนั้นได้

ในปัจจุบันนี้ นักเศรษฐศาสตร์ตะวันตกมักมองกันว่าจีนมีปัญหาเสริมเข้ามาอีก โดยเฉพาะด้านอสังหาริมทรัพย์ที่มีการลงทุนสูงติดต่อกันมานานจนมีบ้านสร้างใหม่ล้นตลาด ภาวะนี้ส่งผลให้ราคาอสังหาริมทรัพย์ลดลงมาจนเป็นปัญหาต่อการบริโภคโดยทั่วไป ด้วยเหตุนี้ จีนจึงไม่สามารถใช้การบริโภคภายในเป็นหัวจักรขับเคลื่อนให้เศรษฐกิจขยายตัวในอัตราสูงได้

เมื่ออ่านว่าสถานการณ์น่าจะเป็นเช่นนั้น นักเศรษฐศาสตร์และที่ปรึกษาทางด้านการลงทุนในอเมริกาจำนวนมากจึงแนะนำให้ชาวอเมริกันเน้นลงทุนในบ้านแทนการออกไปลงทุนในจีน

จีนจะติดกับดักดังกล่าวหรือไม่และเมืองไทยควรดำเนินนโยบายอย่างไรเป็นประเด็นน่าสนใจสำหรับคนไทยเป็นพิเศษ ใครจะมองอย่างไรไม่ทราบ ผมมองว่าจีนจะติดกับดักหรือไม่ก็ไม่น่าจะมีผลต่อจุดยืนทางด้านนโยบายของไทย

ผมมองว่าจีนมีโอกาสก้าวข้ามกับดักได้สูงมากเนื่องจากจีนจะสามารถพัฒนาสินค้าที่ใช้เทคโนโลยีนำสมัยได้เพราะนโยบายของรัฐที่มุ่งมั่นจะพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ให้ทันสังคมตะวันตก ส่วนเรื่องการเป็นนักบริโภคนั้น ชาวจีนไม่น่าจะน้อยหน้าใคร (คงทราบกันโดยทั่วไปแล้วว่า ขณะนี้เหล้าองุ่น หรือไวน์ฝรั่งเศสชั้นดีที่ราคาสูงมากๆ ชาวฝรั่งเศสซื้อดื่มไม่ได้ แต่ชาวจีนรับซื้อไว้หมด เช่นเดียวกับงานศิลป์ที่หายากและราคานับสิบล้านดอลลาร์ขึ้นไป) ฉะนั้น เมื่อนโยบายและสภาวะอำนวย การบริโภคของชาวจีนจะเป็นหัวจักรใหญ่ขับเคลื่อนให้เศรษฐกิจขยายตัวสูง เรื่องราคาอสังหาริมทรัพย์ตกต่ำน่าจะเป็นเพียงปัญหาระยะสั้น

นอกจากนั้น จีนเอาจริงเอาจังกับการปราบความฉ้อฉล เรื่องความฉ้อฉลมักอยู่นอกกรอบการมองกระบวนการพัฒนาของนักเศรษฐศาสตร์โดยทั่วไป แต่มันเป็นอุปสรรคใหญ่ต่อการพัฒนามาตลอด รัฐบาลจีนเข้าใจเรื่องนี้ดี ในบางกรณี ผู้กระทำผิดฐานฉ้อฉลจึงถูกลงโทษถึงประหารชีวิต

หากจีนก้าวข้ามกับดักนั้นได้และกลายเป็นประเทศที่มีรายได้และบริโภคสูง จีนย่อมเป็นตลาดที่ไทยมีโอกาสขายสินค้าและบริการให้ได้สูงมากเนื่องจากจีนอยู่ใกล้และไทยน่าจะมีสินค้าและบริการที่ชาวจีนต้องการไม่น้อยกว่าประเทศในย่านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไม่ว่าจะเป็นด้านอาหาร ด้านการท่องเที่ยว หรือด้านการขนส่ง เรื่องขนาดของตลาดคงไม่ต้องพูดถึงเพราะจีนมีประชากรมากกว่าประชากรของอเมริกาและสหภาพยุโรปรวมกันกว่า 50% ด้วยเหตุนี้ การลงทุนสร้างทางรถไฟระหว่างไทยกับจีนเพื่อเอื้อให้การขนส่งผู้โดยสารและสินค้าเป็นไปได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพจึงเป็นการตัดสินใจที่จะให้ผลตอบแทนสูงมาก หากไทยตัดสินใจให้ขุดคลองข้ามคอคอดกระในเร็ววัน ไทยจะมีรายได้จากอุตสาหกรรมบริการกับจีนมากขึ้นอีกด้านหนึ่งด้วย

เป็นไปได้ว่าจีนจะเดินเข้ากับดักและตกอยู่ในภาวะของการพัฒนาระดับกลางไปอีกนานเนื่องจากอุปสรรคสำคัญเช่นการขาดแคลนน้ำ ในกรณีนี้ จีนก็ยังมีกำลังซื้อสูงมากเนื่องจากผู้มีรายได้ชั้นกลางขึ้นไปมีจำนวนมากกว่าประชากรของสหรัฐและสหภาพยุโรปรวมกันเสียอีก จริงอยู่รายได้ชั้นกลางของจีนอาจจะยังไม่สูงเท่าชั้นกลางของฝรั่งในอเมริกาและยุโรป แต่นั่นไม่น่าจะกระทบสินค้าและบริการของไทยที่ขายให้จีน อาทิเช่น อาหารและการท่องเที่ยว เมื่อพูดถึงนักท่องเที่ยวจีน คนไทยอาจไม่ค่อยยินดีนักเนื่องจากมองว่านักท่องเที่ยวจีนมักขาดความเป็นระเบียบและเสียงดัง แต่นั่นน่าจะมีผลกระทบทางลบต่อวัฒนธรรมไทยน้อยกว่าฝรั่งเปลื้องผ้าตามชายหาดและแสดงพฤติกรรมจำพวกขาดความเคารพวัฒนธรรมท้องถิ่น

ที่เขียนมานี้เป็นการมองจากด้านการพัฒนาเศรษฐกิจของไทยเท่านั้น ยังมีด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศโดยเฉพาะกับประเทศมหาอำนาจที่ไทยจะต้องพิจารณา ไม่ว่าจะเป็นด้านไหน ไทยน่าได้มากกว่าเสียหากเลือกที่จะมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดและค้าขายกับหลากหลายขั้วแทนการอิงขั้วใดขั้วหนึ่งโดยเฉพาะ

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน