จากประชาชาติธุรกิจ

คอลัมน์ ครูพักลักจำ โดย ธนา เธียรอัจฉริยะ ผอ.สถาบันพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ทางธุรกิจ มหาวิทยาลัยศรีปทุม

มนุษย์เราเป็นพวกชอบหาทางเลือกแล้วมักจะพอใจที่จะได้เลือก ในการบังคับขู่เข็ญหรือไม่ให้ทางเลือกอะไรเลยนั้น มักจะได้ความไม่เต็มใจของผู้กระทำ เผลอ ๆ ก็จะแอบไปทำผิดหรือไปทำพฤติกรรมที่ไม่ถูกไม่ควรซ้ำอีก กลายเป็นเกมแมวจับหนูไม่มีที่สิ้นสุด

แน่นอนว่าถ้าเราให้ "เลือก" แล้วผลลัพธ์อาจจะออกมาไม่เป็นตามที่เราคาดหวัง หลาย ๆ ครั้งเราถึงต้องออกกฎบังคับเอาเพื่อให้ได้ทางที่เราอยากให้ทำ แต่ถ้าเราสามารถ "ออกแบบ" ทางเลือกให้ลูกน้อง

เพื่อน ๆ หรือพนักงานได้เลือกเอง ผลลัพธ์ที่ได้มักจะยั่งยืนกว่า เพราะทำให้เขา "เลือก" ด้วยความเต็มใจ และเป็นทางเลือกที่เราอยากให้เขาทำ

....................

ใน โรงเรียนแห่งหนึ่งในสหรัฐ นักเรียนหญิงที่กำลังเป็นวัยรุ่นเพิ่งรู้จักการใช้ลิปสติก แล้วชอบเล่นซนด้วยการเข้าไปในห้องน้ำผู้หญิง ทาลิปสติก แล้วจูบให้เป็นรอยบนกระจก ซึ่งทำความปวดหัวให้กับคนทำความสะอาดและคุณครูเป็นอย่างมาก ออกกฎก็แล้ว ขู่จะทำโทษก็แล้ว ก็ไม่ได้ผลเพราะคุณครูหรือคนทำความสะอาดไม่สามารถไปนั่งเฝ้าได้ตลอดเวลา ยิ่งขู่ยิ่งสนุกในการทำ

คุณครูใหญ่เลยใช้วิธีออกแบบทางเลือกด้วยการ เชิญนักเรียนหญิงจำนวนหนึ่งเข้ามาในห้องน้ำ แล้วให้ภารโรงสาธิตวิธีล้างกระจก ภารโรงก็เอาม็อบถูพื้นจุ่มน้ำสกปรกในถังที่เหลือจากการถูพื้นซ้ำ ๆ เป็นน้ำดำ ๆ แล้วเอาม็อบมาขัดกระจก นักเรียนหญิงเห็นน้ำดำ ๆ ก็เบือนหน้าด้วยความขยะแขยง คุณครูใหญ่ไม่ได้สอนอะไรอีกเลย แค่นักเรียนรู้สึกถึงความสกปรกบนกระจก แม้มีทางเลือกที่จะทำเหมือนเดิม แต่ก็ไม่กล้า "จูบ" บนกระจกนั้นอีก

....................

พี่จุ้ย ศุ บุญเลี้ยง เคยเล่าถึงโรงงานแห่งหนึ่งที่อยู่มาวันหนึ่งมีคนงานโดนผีเข้า ทำให้วุ่นวายไปทั้งโรงงาน คนงานที่เหลือก็กลัวกันไปหมด เจ้าของโรงงานก็พยายามแก้ไขด้วยการเชิญพระมาพรมน้ำมนต์บ้าง เชิญหมอผีมาบ้าง ผีก็ยังเข้าคนงานอยู่บ่อย ๆ วันที่ผีเข้าก็แทบจะไม่เป็นอันทำงานกัน แถมผียังเข้าคนงานไม่ซ้ำกันอีกด้วย ไม่รู้ว่าวันนี้เข้าคนนี้แล้วพรุ่งนี้จะไปเข้าใคร วุ่นวายกันไปหมด

แต่ พี่จุ้ยเล่าต่อถึงวิธีการที่เจ้าของโรงงาน "ออกแบบ" ทางเลือกให้พนักงานเลือกที่จะหยุดไม่ให้ผีเข้าได้ชะงัดมาก วันหนึ่งเจ้าของโรงงานก็เอาป้ายมาแปะทั่วบริษัทด้วยใจความง่าย ๆ ว่า "ต่อไปนี้ใครผีเข้า จะถูกให้ออกจากงาน"

เพียงแค่ประกาศไม่กี่แผ่น ผีก็เลือกที่จะไม่เข้าคนในโรงงานนี้อีก

....................

ที่ หมู่บ้านเล็ก ๆ ในเมืองเคนต์ ประเทศอังกฤษ มีปัญหาเรื่องเด็กกินน้ำ ขนมแล้วทิ้งขยะไม่เป็นที่บ่อยมาก ถนนสายเดียวในเมืองสกปรกไปด้วยขยะที่เด็ก ๆ กินแล้วทิ้ง ห้ามปรามอย่างไรก็ไม่ฟัง ไล่จับก็ไม่มีกำลัง แต่คนขายของชำในถนนนั้นมีไอเดียที่ดีกว่าไปดุด่า ด้วยการ "ออกแบบ" ทางเลือกที่ทำให้เด็ก ๆ เลือกที่จะไม่ทิ้งขยะบนถนนอีก

ร้านทุกร้าน ตกลงกันว่า เมื่อไหร่เด็ก ๆ มาซื้อขนมหรือน้ำ ร้านก็จะเขียนชื่อเด็กผู้ซื้อไว้บนบรรจุภัณฑ์ หลังจากนั้นไม่มีเด็กคนไหนทิ้งขยะบนถนนอีกเลย ถึงแม้ว่าเด็กก็ยังมีทางเลือกในการทิ้งอยู่ แต่การทิ้งเที่ยวนี้จะมีชื่อตัวเองติดบนบรรจุภัณฑ์นั้น ๆ และทำให้รู้ว่าใครเป็นคนทิ้ง เท่านี้เอง ปัญหาเรื่องขยะบนถนนก็หายไป

....................

คุณตัน ภาสกรนที แห่งอิชิตัน เคยเล่าเรื่องหนึ่งให้ผมฟังนานมากแล้ว สมัยที่คุณตันเปิดตัวชาเขียวใหม่ ๆ และมีเรื่องกรดเกลือที่ต้องออกมาแถลงแก้ข่าว ในงานแถลงข่าวนั้น คุณตันและครอบครัวจะต้องแสดงความเชื่อมั่นด้วยการดื่มชาเขียวโชว์สื่อมวลชน แต่ปัญหาคือลูกชายคนเล็กในตอนนั้นยังไร้เดียงสาอยู่มาก จะขู่ จะบังคับให้ดื่มชาเขียวในเวลาเป๊ะ ๆ นั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้ และมีความเสี่ยงต่อภาพในงานแถลงข่าวมาก

คุณตันก็เลย "ออกแบบ" ทางเลือก ให้ลูกชายคนเล็กเลือกที่จะดื่มชาเขียวอย่างกระหายและเอร็ดอร่อยในเวลาที่นัก ข่าวจะถ่ายภาพพอดี ด้วยการนำลูกชายไปเก็บตัวก่อนแถลงข่าว และให้กินขนมแห้ง ๆ ที่ทำให้หิวน้ำอย่างเต็มที่ และรอให้ถึงเวลา เมื่อถึงเวลาคุณตันแทบไม่ต้องเรียกลูกชายคนเล็กมาดื่มเลย เพราะเขารีบวิ่งขึ้นมาบนเวทีแล้วดื่มด้วยความกระหายน้ำอย่างเป็นธรรมชาติที่ สุด เลือกด้วย ความเต็มใจ ไม่ต้องบังคับขู่เข็ญใด ๆ ทั้งสิ้น ภาพแถลงข่าวก็ได้สมบูรณ์อย่างที่ตั้งใจไว้

ทางเลือกออกแบบได้ครับ...

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน