จากประชาชาติธุรกิจ

คอลัมน์คิดนอกกรอบ โดย วีรพงษ์ รามางกูร

โลกกำลังจะเปลี่ยนผ่านทางด้านเทคโนโลยีครั้งสำคัญ คือการเปลี่ยนผ่านจากระบบแอนะล็อกเข้าสู่ระบบดิจิทัลในเกือบทุกเรื่องทุกมุมของการทำงาน และชีวิตความเป็นอยู่ของสังคม

การเปลี่ยนผ่านจากยุคแอนะล็อกมาสู่ระบบดิจิทัลนั้น เป็นไปอย่างรวดเร็วจนคนหลายคนตามไม่ทัน จนอาจจะตกรถหรือไม่ก็เกิดความเสียหาย ขาดทุนล้มละลายจากการคาดการณ์ที่ผิด

การประกาศเลิกกิจการของวารสารหลายฉบับที่เคยเป็นที่นิยมกันมากว่าค่อนศตวรรษเช่นวารสารสกุลไทยและวารสารอื่นๆ การประกาศปิดกิจการของหนังสือพิมพ์บ้านเมือง เพราะทนการขาดทุนทางธุรกิจไม่ไหว

ข้างหน้านี้เราอาจจะได้ยินการปิดตัวลงของหนังสือพิมพ์รายวันอีกหลายฉบับเพราะคนอ่านข่าวจากหนังสือพิมพ์ที่เป็นกระดาษน้อยลงหันไปอ่านจากเว็บผ่านSmartPhoneมากขึ้นโดยไม่ต้องซื้อ ธุรกิจสิ่งพิมพ์กำลังจะกลายเป็นของในอดีตไปแล้ว



เมื่ออุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์กำลังจะกลายเป็นอุตสาหกรรมอัสดงคตอุตสาหกรรมกระดาษจะกลายเป็นอุตสาหกรรมที่ต้องปรับตัวขณะนี้โรงงานกระดาษในทวีปยุโรปและอเมริกากำลังทยอยปิดตัวลงเมื่ออุตสาหกรรมกระดาษเริ่มปิดตัวลงก็จะมีผลไปถึงอุตสาหกรรมป่าไม้ต้นไม้ที่เป็นวัตถุดิบในการทำกระดาษมีราคาลดลง แรงงานจำนวนมากที่ทำงานอยู่ในอุตสาหกรรมป่าไม้ โรงงานเยื่อกระดาษ สำนักพิมพ์ พนักงานที่ทำงานสิ่งพิมพ์ พนักงานขนส่งสิ่งพิมพ์ ก็คงจะต้องหางานอื่นทำ

ระบบโทรเลขซึ่งเริ่มต้นขึ้นในโลกเมื่อประมาณ 100 ปีก่อนเป็นอันต้องยุติลง ต่อไปการรับ-ส่งจดหมายทางไปรษณีย์ก็อาจจะต้องยุติลง เหลือแต่การรับ-ส่งสิ่งของ ผลิตภัณฑ์ ซึ่งไม่จำเป็นต้องรับ-ส่งทางไปรษณีย์ แต่อาจจะรับ-ส่งกันได้โดยองค์กรเอกชนอื่นที่ไม่ใช่ไปรษณีย์

ระบบดิจิทัลได้ทำลายความสัมพันธ์ในครอบครัวหลายประการสมัยก่อนสมาชิกในครอบครัวที่อาจจะต้องแยกย้ายกันไปทำงานในที่ต่างๆเช่นในต่างจังหวัด หรือต่างประเทศ ก็ติดต่อกันด้วยการเขียนจดหมาย ถึงแม้จะมีโทรศัพท์ทางไกลแต่ก็มีราคาแพง การเขียนจดหมายติดต่อกันระหว่างพ่อแม่กับลูก ๆ ที่ไปเรียนหนังสือ หรือไปทำงานในต่างประเทศ จากการติดต่อสื่อสารกันทางการเขียนจดหมายบนกระดาษ ซึ่งสามารถเก็บรักษาไว้ได้ เพราะจดหมายกระดาษย่อมสามารถเก็บเอาไว้ให้คงทนได้ สามารถแสดงออกทางความรู้สึกผ่านตัวอักษร บัดนี้ กลายเป็นของในอดีตไปแล้ว เพราะการติดต่อกันทางภาพและเสียงหรือตัวอักษรผ่านทางไลน์ เฟซบุ๊ก อินสตาแกรม มีราคาถูกกว่า แต่แล้วก็แล้วไป

อุตสาหกรรมหลายอย่าง เช่น กล้องถ่ายรูป ฟิล์มถ่ายรูป ธุรกิจเทปซีดีต้องเลิกไป เพราะกล้องดิจิทัลที่ไม่ต้องใช้ฟิล์ม ร้านล้างฟิล์มอัดรูปเป็นอันหมดสมัย บริษัทโกดักซึ่งขายฟิล์มถ่ายรูปและกระดาษอัดรูปที่ใหญ่ที่สุด ทำกิจการมานานกว่าศตวรรษ เป็นอันต้องล้มละลายและต้องเลิกกิจการไป

การคาดการณ์ผิดของผู้ที่เข้าประมูลคลื่นความถี่ โทรทัศน์ด้วยมูลค่าสัมปทานที่สูง โดยการคาดการณ์ผิดที่คิดว่าธุรกิจโทรทัศน์จะยังคงความนิยม แต่การที่โทรทัศน์ดิจิทัลสามารถจัดแบ่งคลื่นความถี่ออกได้หลายช่อง จัดได้อย่างมากเกินกว่าความต้องการของตลาด อุตสาหกรรมโทรทัศน์ก็กำลังจะกลายเป็นอดีต เพราะรายการโทรทัศน์ต่าง ๆ อาจจะดูผ่านช่องทางอื่นได้ ผู้ประมูลได้ที่มีธนาคารค้ำประกันคงต้องเสียหายหนัก อาจจะถึงขั้นปิดกิจการกลับไปเหลือจำนวนช่องโทรทัศน์เท่าเดิม

อุตสาหกรรมบันเทิงต่าง ๆ ถูกกระทบอย่างมาก เพราะวิถีชีวิตของผู้บริโภคเปลี่ยนไปตามการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี คนรุ่นใหม่เลิกดูรายการต่าง ๆ ผ่านโทรทัศน์ การที่พ่อแม่ลูกจะได้อยู่ด้วยกันหน้าจอโทรทัศน์ ดูรายการโทรทัศน์เดียวกันในห้องรับแขกก็เป็นอันหมดไป กลายเป็นต่างคนต่างอยู่ เวลาจะอยู่ด้วยกัน การสนทนาก็ไม่มี เพราะคนรุ่นหลังต่างก็ก้มหน้าใช้มือกดแล้วปัดโทรศัพท์ที่แสนฉลาด หรือ SmartPhone นับเป็นต้นทุนทางสังคมและจิตใจของคนรุ่นสูงวัยเป็นอย่างมาก

ต่อไปการติดต่อธุรกิจ การเงินการธนาคาร หรือการซื้อขายสินค้าอุปโภคบริโภค ห้างสรรพสินค้าจะกลายเป็นเพียงสถานที่โชว์สินค้า เป็นโชว์รูมไว้ให้ผู้คนออกไปเดินดูแต่ไม่ซื้อกลับบ้าน สามารถสั่งซื้อทางออนไลน์ส่งถึงบ้าน ราคาถูกกว่า การแข่งขันทางธุรกิจก็คงจะเปลี่ยนไป ห้างสรรพสินค้าอาจจะต้องแปรเปลี่ยนไปให้บริการอย่างอื่น การเบิกจ่าย การฝากถอนเงิน หรือการโอนเงินไม่จำเป็นต้องไปที่ทำการของธนาคารสาขาต่าง ๆ ทุกบริการของธนาคารสามารถทำผ่านโทรศัพท์ ยิ่งมีระบบพร้อมเพย์ที่ปลอดภัย สะดวกเป็นที่นิยมของคนรุ่นใหม่ สำนักงานธนาคารต่าง ๆ รวมทั้งสาขาของธนาคารมีคนใช้น้อยลง จนอาจจะถึงขั้นลดสาขาและลดจำนวนพนักงานลงก็ได้ ตำแหน่งงานต่าง ๆ ก็จะลดลง

งานหลายอย่างขณะนี้สามารถทำอยู่ที่บ้านหรือที่ร้านกาแฟได้ ไม่ต้องมีสำนักงาน ไม่ต้องมีเลขานุการ ไม่ต้องมีผู้ช่วย เพราะระบบดิจิทัลสามารถทำหน้าที่เป็นเลขานุการได้ สามารถทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยทำการบันทึกเก็บเอกสารที่ไม่เป็นกระดาษ ทำการนัด ทำการเตือน สามารถทำแทนเลขานุการที่เป็นมนุษย์ได้กว่าครึ่ง

งานหลายอย่างไม่จำเป็นต้องทำในประเทศ แต่อาจจะทำอยู่นอกประเทศที่มีค่าแรงต่ำกว่า เช่น งานธุรการ งานสารบรรณ งานเก็บข้อมูลข่าวสาร งานบัญชี การเก็บตัวเลขสถิติ การวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสาร การใช้ข้อมูลอาจจะส่งออกไปทำในประเทศที่มีค่าแรงต่ำกว่า เช่น งานหลายอย่างถูกส่งทางระบบอีเมล์ งานเว็บไซต์ทำที่บังคาลอร์ ประเทศอินเดียได้ถูกกว่า การที่ว่าที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศจะลดภาษีและมาตรการทางภาษีอื่น ๆ ดึงทุนอเมริกันกลับไปลงทุน ในอเมริกาจะประสบความสำเร็จหรือไม่จะคอยดู เพราะบรรยากาศการลงทุนไม่สามารถสร้างได้โดยการลดภาษีอย่างเดียว ทัศนคติในการทำงานก็ดี ฝีมือของแรงงานก็ดี สิ่งเหล่านี้ได้หายไปจากสังคมอเมริกันนานแล้ว การลดภาษีไม่ใช่ประเด็น เพราะเป็นการลดภาษีในสิ่งที่ไม่เคยได้ภาษีอยู่แล้ว อุตสาหกรรมต่าง ๆ ได้เคลื่อนย้ายออกไปจากอเมริกานานแล้ว

การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีข้อมูลข่าวสารมาสู่ระบบดิจิทัลออนไลน์น่าจะทำให้เกิดการเปลี่ยนโครงสร้างทางเศรษฐกิจไม่ใช่เฉพาะภายในประเทศเท่านั้นแต่น่าจะเกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเศรษฐกิจระหว่างประเทศด้วยการเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นในประเทศที่มีค่าแรงสูง มีความเป็นอยู่ที่มีราคาแพง เช่น ยุโรปตะวันตก สหรัฐอเมริกา และแคนาดา ส่วนประเทศรายได้ปานกลางและประเทศกำลังพัฒนา การเปลี่ยนแปลงเข้าสู่เศรษฐกิจดิจิทัลยังเป็นไปแบบค่อยเป็นค่อยไป

การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เศรษฐกิจของยุโรปซบเซาอย่างยืดเยื้อและไม่อาจฟื้นตัวได้ด้วยมาตรการทางการเงินใดๆเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกาฟื้นตัวได้ก็เฉพาะการค้นพบเทคโนโลยีการขุดเจาะก๊าซธรรมชาติและน้ำมันใต้พื้นพิภพ ทำให้ราคาพลังงานต่ำลง ไม่ต้องนำเข้าพลังงานอย่างที่เคย สามารถขยายไปสู่อุตสาหกรรมต่อเนื่อง เช่น อุตสาหกรรมปิโตรเคมี นอกเหนือไปจากอุตสาหกรรมสำรวจขุดเจาะน้ำมันได้

ถ้าหากความเร็วของระบบสามารถพัฒนาให้เร็วขึ้น ดิจิทัลก็จะแทรกซึมเข้าไปทุกระบบ ทดแทนการเดินทาง ทดแทนการใช้แรงงาน วิถีชีวิตของคนในสังคมก็ยิ่งจะเปลี่ยนไป การเปลี่ยนวิถีชีวิตของผู้คนในสังคมย่อมจะต้องมีการปรับตัว การปรับตัวก็ย่อมจะมีต้นทุนทางสังคม เพราะในโลกนี้ไม่มีอะไรฟรี

ดิจิทัลเทคโนโลยีนั้นคงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ รัฐมีความรับผิดชอบหลายอย่างที่ต้องทำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกำหนดรูปแบบของการลงทุน การสร้างกลไกให้มีการแข่งขันที่เหมาะสม เพื่อไม่ให้มีการผูกขาด เพราะการผูกขาดจะทำให้ความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีหยุดชะงัก แต่การแข่งขันกันมากเกินไป การลงทุนก็ไม่เกิด เพราะต้องใช้ทุนมากและมีความเสี่ยงสูง ความพอดีอยู่ที่ไหนควรจะต้องพิจารณากันได้แล้ว

การเปลี่ยนเทคโนโลยีเป็นความท้าทายของภาครัฐและเอกชน

สำนักงานสอบบัญชี,#สอบบัญชี,สำนักงานบัญชี,#ทำบัญชี,#ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน