คิดว่าเก่งแต่ไม่เก่ง

โดย : ดร.บวร ปภัสราทร

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

ความเก่งทำให้หลายคนหลงความเก่งนั้น จนกระทั่งเวลาผ่านไปจึงรู้ตัวว่าไม่เก่งอย่างที่คิด

แม้ว่าจะมีกรรมวิธีบริหารเชิงกลยุทธ์เป็นอย่างดี ดูทั้งโอกาสและภัยคุกคาม ดูทั้งจุดอ่อนจุดแข็งของตนเอง ดูอย่างไรก็ยังคิดว่าตนเองเก่งอยู่ดี คู่เทียบที่เลือกไว้เราก็ว่าเราดีกว่ามาตลอด แต่เวลาผ่านไปสิบปียี่สิบปี ทำไมคนอื่นที่เคยเห็นว่าเราเก่งเท่ากับคนที่ทำงานเหมือนกับเรา กลายเป็นเห็นคนอื่นเก่งกว่าเราไปได้

เล่ากันว่าเมื่อสามสิบสี่สิบกว่าปีมาแล้ว ผู้บริหารด้านการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศของสองประเทศ เรียนจบมาจากสถาบันการศึกษาระดับโลกเหมือนกัน แต่ดูเหมือนว่าประเทศเอจะจบมาจากสถาบันที่โด่งดังกว่านิดหน่อย ผู้บริหารไอทีของประเทศเอดูจะเหนือกว่าประเทศบี ในขณะนั้นเอกับบีมีความก้าวหน้าด้านไอทีใกล้เคียงกัน แต่บีจะก้าวหน้ากว่าเล็กน้อยเพราะตอนนั้นบีกล้าลงทุนมากกว่า เวลาผ่านไปพบว่าในสายตาสากล บีอยู่ในระดับโลก เออ้างว่าก้าวหน้าไปมาก แต่ยังอยู่แถวๆ กำลังพัฒนาเหมือนตอนตั้งต้น

ที่น่าสนใจคือคนกลุ่มเดิมในทั้งสองประเทศคุมการพัฒนาไอทีมาอย่างต่อเนื่อง และฝีมือก็น่าจะพอๆ กัน เวลาผ่านไปนานวัน ความแตกต่างของความเป็นระดับโลกก็มากขึ้นตามลำดับ เอบอกกล่าวมาตลอดว่าผลการเปรียบเทียบกับคู่เทียบเป็นไปด้วยดี

แต่ทำไมในสายตาของสากล เอจึงด้อยกว่าบีอย่างมากมาย คำตอบคล้ายๆ กับที่ได้จากการเปรียบเทียบระหว่างไอโฟนหก กับโน้ตสี่ของท่านที่ต่างชื่นชมแต่ละฝ่าย ท่านที่ชื่นชมไอโฟนก็หามุมที่ไอโฟนหกได้เปรียบมาบอกว่าสวยกว่า ท่านที่นิยมโน้ตสี่ก็บอกว่าเขียนได้ดีกว่า ทั้งสองฝ่ายต่างเห็นว่าตนเองดีกว่าอีกฝ่ายหนึ่งจากการเลือกการเปรียบเทียบที่ตนเองได้เปรียบ

ในขณะที่ละเลยการเปรียบเทียบที่ตนเองเสียเปรียบ การเปรียบเทียบที่เกิดขึ้นจึงเป็นการเปรียบเทียบที่เป็นภาพลวงตาของตนเอง เก่งอยู่เสมอเมื่อเทียบเฉพาะในด้านที่ตนเองได้เปรียบ เมื่อสายตาสากลให้ความชื่นชมความสำเร็จของบีมากกว่าเอ ก็เป็นธรรมดาที่ผู้บริหารของเอจะต้องหาทางแก้ตัวให้ดูดี เพราะเคยเชื่อว่าตัวฉันเก่งกว่า ฉันจบมาจากสถาบันที่ดังกว่า ฉันต้องสร้างความสำเร็จได้มากว่า

ผู้บริหารของเอแทนที่จะค้นหาความจริงว่าการเปรียบเทียบที่ตนเองใช้มาตลอดนั้น มีความลำเอียงเข้าข้างตนเองอย่างไรบ้างหรือไม่ ท่านกลับมองไปด้านไกลตัว กล่าวโทษการบ้านการเมืองว่าบีดีกว่าเอ ทั้งๆ ที่ไม่ว่าการบ้านการเมืองจะแตกต่างกันอย่างไร การสนับสนุนทรัพยากรในการพัฒนาก็ไม่ได้แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ มีการสนับสนุนที่ต่อเนื่องไม่แตกต่างกันไม่ว่าระดับบ้านเมืองจะลุ่มๆ ดอนๆ

อย่างไรก็ตาม การเปรียบเทียบโดยลำเอียงเข้าข้างตนเองนั้น ทำให้เราไม่เห็นความจริงและมีผลในระยะยาว เหมือนกับที่ฝรั่งเปรียบเทียบว่าเป็นการจับกบในหม้อน้ำร้อน ถ้าใส่น้ำร้อนลงไปทันที กบกระโดดหนีแน่ๆ แต่ถ้าค่อยเติมความร้อนทีละน้อย สุดท้ายกบจะกลายเป็นกบต้มอยู่ในหม้อนั้น การเปรียบเทียบที่มีความลำเอียงจะปิดหูปิดตาเราไม่ให้เห็นความเปลี่ยนแปลงทีละเล็กทีละน้อย จนกระทั่งความแตกต่างเล็กน้อยนั้นสะสมกลายเป็นความแตกต่างที่เด่นชัด เหมือนกรณีของเอและบีที่ยกมาเป็นตัวอย่างมาแล้ว

การเริ่มต้นที่เท่าเทียมกัน แต่เลือกเปรียบเทียบเฉพาะในด้านที่ตนเองได้เปรียบ จะนำมาสู่การเสียหน้าขนานใหญ่ในอนาคต และยากเย็นที่จะแก้ไขให้กลับคืนมาได้ สุดท้ายก็ต้องกลายเป็นองุ่นเปรี้ยว มะนาวหวาน และต้องคลุกอยู่ในกลุ่มเดียวกัน ไม่กล้าหรือไม่ยอมรับความคิดความเห็นที่แตกต่างจากคนนอกกลุ่ม ซึ่งจะยิ่งเสริมอาการหลงคิดตามกลุ่ม ซึ่งกลุ่มคิดอะไรจะดูดีไปหมด คนในกลุ่มที่ยังพอรู้ตัวก็เซนเซอร์ตนเอง ไม่บอกกล่าวใดๆ เพราะถ้าใครบังอาจให้ความเห็นที่แปลกแยกไปจากกลุ่ม ก็มีโอกาสที่องครักษ์พิทักษ์ความคิดของกลุ่มจะสรรหาสารพัดวิธีมาเล่นงานให้เจ็บตัวโดยไม่จำเป็น กลายเป็นวงจรด้อยคุณภาพที่หลงเหลือแค่ภาพลวงตาไว้ภูมิอก ภูมิใจ ตามมาด้วยการปฏิเสธความคิดเห็นที่เป็นสากล เทียบได้กับกบในกะลานั้นเอง

การภาคภูมิใจในความสำเร็จของตนเองมากเกินไป ทำให้หลงทางในการหาตัวเปรียบเทียบ โปรดระลึกไว้เสมอว่าคนทุกคนต้องการให้คนอื่นเห็นความสำคัญของตนเอง ดังนั้น เราพยายามหาสิ่งที่เราดีเด่นกว่าคนอื่นอยู่เสมอ แต่คนปกติทั่วไปไม่ค่อยจะหาสิ่งที่เราอ่อนด้อย เราจึงสุขใจกับผลการเปรียบเทียบที่เราดูดีเสมอ ซึ่งถ้าลำเอียงอยากเห็นแต่ภาพดีเช่นนี้แล้ว จะ SWOT สักกี่ครั้ง เราก็ดูดีเสมอ

ดังนั้น ขอให้ลองเปลี่ยนความภาคภูมิใจนั้นให้กลายเป็นความพยายามที่จะก้าวสูงขึ้น เหมือนทีมฟุตบอลที่อยากก้าวข้ามดิวิชั่นดูบ้าง เคยเก่งในดิวิชั่นนี้จนไม่มีใครสู้ ให้ลองขยับสูงขึ้น คราวนี้ถ้าไม่ลำเอียงสุดๆ จะเห็นชัดๆ ว่าเหนือเรา ยังมีคนเก่งกว่า และใช้เป็นแนวทางในการที่จะยกระดับตัวเราให้สูงขึ้น พยายามรักษาความคิดที่จะก้าวสูงขึ้นไว้ให้มั่น อย่าพยายามให้ตนเองดูเป็นสุดยอดในวงการ ความพยายามที่จะยกระดับสำหรับคนเก่งที่ประสบความสำเร็จมากมายในวงการเล็กๆ นั้นเป็นเรื่องที่พูดง่ายแต่ทำยาก อยู่ดีๆ ต้องทำให้ตัวเองเชื่อว่าตัวเราไม่เก่งไร้เทียมทาน ยังมีคนอื่นเก่งกว่า แต่ความพยายามนี้จะช่วยให้ท่านไม่ต้องกลายเป็นเซียนในกะลาที่ไม่กล้าแม้แต่ออกนอกกะลาไปรับคำท้าทายใหม่ๆ อีกต่อไป

ถ้าไม่เวทนาตัวท่าน ก็ขอให้เวทนาคนรุ่นหลังที่ต้องแออัดอยู่ในกะลาที่ท่านภาคภูมิใจเถอะ

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน