จากประชาชาติธุรกิจ

คอลัมน์ หนึ่งคิดหนึ่งทำ

โดย สันติ โยนกพันธ์, ชนายุส ตินารักษ์-เรื่อง



หาก ม้าเหล็กไทยที่มีสภาพม้าแกลบป่วยเปลี่ยนเป็นม้านิลมังกร เป็นม้าที่มีฤทธิ์เดชมาก คนขี่ม้าย่อมต้องปรับเปลี่ยนเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์ที่คนรถไฟ ทั้งหลายทั้งปวงในปัจจุบันล้วนก็ตกอยู่ในสภาพเหมือนกับสุดสาครที่ถูกชี เปลือยหลอกขโมยม้านิลมังกร ไม้เท้ากายสิทธิ์และผลักตกเหว

ฟื้นจากเหวสถานการณ์เลวร้าย

การ รถไฟฯประสบภาวะขาดทุนมาตั้งแต่ปี 2517 มาตลอด เนื่องจากรายได้ไม่สะท้อนกับค่าใช้จ่าย เพราะถูกควบคุมการจัดเก็บค่าโดยสารจากรัฐบาลและไม่ได้รับการชดเชยผลการขาด ทุนจากรัฐบาลในการดำเนินกิจการเชิงสังคม (PSO - Thailand International Public Sector Standard Management System and Outcomes) ตามผลที่ขาดทุนจริง การรถไฟฯต้อง กู้เงินเพิ่มเติมเพื่อชดเชยรายได้ทำให้เกิดหนี้เพิ่มขึ้น

สถานการณ์ เลวร้าย โดยสรุปคือ มีหนี้สินสะสมประมาณ 7.29 หมื่นล้านบาท เป็นเงินกู้จากงานด้านโครงสร้างพื้นฐาน 14,320 ล้านบาท ด้านรถจักรและล้อเลื่อน 12,331 ล้านบาท โครงการแอร์พอร์ตลิงก์ 22,345 ล้านบาท หนี้สินอื่น ๆ (กู้เพื่อแก้ไขการขาดสภาพคล่อง) 23,854 ล้านบาท มีภาระบำเหน็จบำนาญวงเงิน 156,000 ล้านบาท จากปัจจุบันที่มีพนักงานที่อยู่ในระบบบำนาญราว 25,749 คน แบ่งเป็นพนักงานที่เกษียณอายุแล้ว 12,349 คน พนักงานที่ทำงานอยู่ 13,400 คน โดยข้อมูลปี 2551 มีค่าใช้จ่ายบำเหน็จบำนาญประมาณ 2,777 ล้านบาท

การ รถไฟฯประเมินว่า เมื่อดำเนินงานตามแผนการลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานมูลค่า 1.76 แสนล้านบาทแล้ว มีผลให้ รายได้รวมเติบโตในอัตราเฉลี่ยต่อปี (CAGR : Compound Annual Growth Rate) ร้อยละ 6.86 ทั้งนี้รายได้รวมปี 2560 อยู่ที่ 1.54 หมื่นล้านบาท โดยกว่าร้อยละ 60 มาจากบริการขนส่งผู้โดยสารและบริการขนส่งสินค้า แม้ว่าปี 2560 การรถไฟฯยังขาดทุนสุทธิ แต่การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานช่วยพัฒนาศักยภาพในการดำเนินงานของการรถไฟฯ ให้มีความสามารถและประสิทธิภาพการให้บริการที่ดีขึ้น ทั้งยังมีพลังสนับสนุนจากแผนการพัฒนาที่ดินซึ่งเป็นสินทรัพย์จำนวน มหาศาลของการรถไฟฯ ที่ช่วยค้ำจุนงานบริการต่าง ๆ ของการรถไฟฯ ให้ดีขึ้น

ขณะเดียวกันกำลังคนหรือทรัพยากรมนุษย์ของการรถไฟฯที่เป็นหัวใจแห่งความสำเร็จได้ดำเนินการไปพร้อมกัน

แผนเร่งด่วนปริมาณ+คุณภาพ

แผน ด้านกำลังคนของการรถไฟฯ ระยะเร่งด่วนปี 2553-2554 ต้องเพิ่มจำนวน พนักงานให้เพียงพอต่อการปฏิบัติงานในกลุ่มงานที่มีความจำเป็นต่อภารกิจหลัก ของการรถไฟฯ พร้อมกับรองรับการปรับเปลี่ยนโครงสร้างองค์กรใหม่ ทั้งนี้อัตรากำลังรวมปัจจุบันมีพนักงาน 11,987 คน ลูกจ้าง 4,055 คน รวม 16,042 คน ตามแผนการปรับโครงสร้างพื้นฐานจำนวนพนักงานเพิ่มเป็น 14,334 คน ลูกจ้าง 4,070 คน รวม 18,404 คน

ทางด้านคุณภาพ แผนการพัฒนาบุคลากรระยะแรกเน้นรองรับการปรับโครงสร้างและการดำเนินงาน ประกอบด้วย งานปรับทัศนคติบุคลากรเพื่อรองรับโครงสร้างการจัดองค์กรใหม่ งานฝึกอบรมทักษะบุคลากรเพื่อรองรับโครงสร้างการจัดองค์กรใหม่ งานฝึกอบรมทั่วไป งานการฝึกอบรมเทคนิคเฉพาะทาง และงานการจัดตั้งสถาบันพัฒนาระบบรางภาคพื้นอาเซียน

ความสามารถและผลตอบแทน

การ ขนส่งระบบรางเป็นข้อต่อสำคัญของการพัฒนาระบบโลจิสติกส์ของประเทศ การรถไฟฯมีบทบาทสำคัญในเรื่องนี้ ไม่เพียงด้านโครงสร้างพื้นฐาน หากเป็นเรื่องบุคลากรด้วย การรถไฟฯได้มีแผนการระยะกลางรองรับการพัฒนาบุคลากรและการกำหนดองค์ความรู้ ด้านงานรถไฟให้แก่ พนักงานอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดความเชี่ยวชาญและทักษะเฉพาะด้าน เช่น พัฒนาการรับนักเรียนเข้าศึกษาในโรงเรียนวิศวกรรมรถไฟเพื่อบรรจุเข้าเป็น พนักงานปฏิบัติงานหลักของการรถไฟฯ และมีการถ่ายทอดองค์ความรู้อย่างต่อเนื่อง เตรียมการพัฒนายกระดับให้สูงขึ้นด้วยการร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระ จอมเกล้าธนบุรี ดำเนินการจัดตั้งสำนักงาน/ศูนย์ฝึกอบรมพัฒนาทักษะเฉพาะด้านการขนส่งระบบราง

แผน การพัฒนาคนเพื่อแก้ไขปัญหาข้อจำกัดในการบริหารจัดการอัตรากำลังและบุคลากร ของการรถไฟฯ ที่ต้องบริหารจัดการให้เหมาะสมกับความจำเป็นของงานและข้อตกลงกันกับสหภาพแรง งานรัฐวิสาหกิจ การรถไฟแห่งประเทศไทย จุดนี้เป็นประเด็นสำคัญอย่างหนึ่งในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ที่พนักงานมีการ รวมตัวอย่างเข้มแข็ง มาตรฐานที่มีการตกลงกันได้เป็นไปตามหลักการ "ความสามารถถึง ผลตอบแทนถึง" ทั้งนี้เพราะผลประกอบการทั้งหลายทั้งปวงของการรถไฟฯก็มาจากคนรถไฟทุกชีวิต

ขณะ เดียวกันการให้สวัสดิการแก่ พนักงานรถไฟฯก็ต้องชัดเจนเชื่อถือได้ กรณีเฉพาะหน้า เช่น ที่พักคนงานรถไฟแต่เดิมในย่านมักกะสันและย่านพหลโยธินที่จะเปลี่ยนโฉมเป็น ย่านธุรกิจและที่พักอาศัยสูงค่า บอร์ดการรถไฟฯต้องสร้างความเชื่อถือได้ว่า คนรถไฟมิใช่ถูกทอดทิ้งกีดกันออกไป พนักงานรถไฟควรได้รับการจัดสรรให้ได้รับประโยชน์และอยู่ในทำเลเดิม เพราะนี่มิใช่การรื้อไล่คนออกจากสลัม ในเรื่องนี้แผนพัฒนาที่ดินรถไฟมีโครงการสร้างคอนโดมิเนียมพักอาศัยให้คนรถไฟ ในทำเลที่ตั้งเดิมรวมอยู่ด้วย

อนาคตของรถไฟไทยสดใสตามแผนหรือไม่อยู่ ที่บอร์ดการรถไฟฯ-ฝ่ายบริหารกับสหภาพรถไฟฯได้ทำความเข้าใจร่วมกันว่า ดำเนินการทุกอย่างเพื่อประสิทธิภาพใหม่ของรถไฟไทย โดยคำนึงถึงการทำให้ชีวิตความเป็นอยู่ของพนักงานรถไฟดีขึ้นด้วย เรื่องไหนแก้ปัญหาได้แก้ทันที เรื่องไหนใช้เวลาก็บอกกล่าวสื่อสารทำความเข้าใจให้ตรงกัน เพื่อสร้างความร่วมมือกันอย่างสนิทใจ จุดสำคัญคือทำความเข้าใจร่วมกันว่าทำจริง มีความยั่งยืนต่อเนื่องเพื่อผลสำเร็จร่วมกัน ความสำเร็จของม้าเหล็กไทยในมิติใหม่

จุดสำคัญคือคนรถไฟร่วมใจกัน พัฒนาสร้างคนรองรับแผนการปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน โครงข่ายรถไฟฟ้าความเร็วสูง โครงข่ายรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนที่ต้องการบุคลากรคุณภาพอีกมาก ม้าเหล็กไทยต้องโบกธงเชิดชูสร้างจิตใจมุ่งมั่นสู่ความเป็นที่หนึ่ง (Will of Super Action) ในเอเชียอาคเนย์