สผ.แจงบอร์ดสิ่งแวดล้อม ทำไมตัด 18 กิจการเหลือ 11

จากประชาชาติธุรกิจ

คณะ กรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ครั้งที่ 4/2553 (นัดพิเศษ) มีมติเมื่อวันที่ 23 สิงหาคมที่ผ่านมา เรื่องประเภทโครงการหรือกิจการที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรง ทั้งทางด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อมทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพใน 4 ประเด็นหลัก ได้แก่ ประเด็นแรก เห็นชอบให้มีการประกาศประเภทกิจการที่อาจมีผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรงจำนวน 11 รายการ โดยมีบางรายการที่มีความเห็นแตกต่างจากความเห็นคณะกรรมการ 4 ฝ่าย อาทิ

1) ตัดเหมืองแร่ทองคำออก เนื่องจากผลกระทบที่เกิดขึ้น มิได้เกิดจากการทำเหมือง แต่เกิดจากพิษของไซยาไนด์ที่ใช้ในกระบวนการถลุงแร่ ซึ่งเป็นพิษเฉียบพลัน ไม่ใช่พิษสะสม สามารถสลายได้ด้วยความร้อน ดังนั้น เหมืองแร่ทองคำจึงไม่ใช่แหล่งที่ก่อให้เกิดผลกระทบ ส่วนของการถลุงแร่ทองคำได้กำหนดเป็นกิจการรุนแรงแล้ว

2) โรงงานถลุงแร่ หรือหลอมโลหะ ตัดโรงงานที่มีการขยายกำลังการผลิตตั้งแต่ 35% ขึ้นไปออก เนื่องจากไม่สื่อถึงผลกระทบ เพราะฐานของกำลังการผลิตที่มีอยู่ของแต่ละโรงงานต่างกัน

3) สนามบิน และสนามบินที่มีการขยายทางวิ่งที่มีความยาวทางวิ่งตั้งแต่ 1,100 เมตรขึ้นไป ปรับเป็น 3,000 เมตรขึ้นไป เนื่องจากผลกระทบหลักเกิดจากเสียงและการขึ้นลงของเครื่องบิน ไม่ใช่การขยายทางวิ่ง 4) ตัดโครงการโรงไฟฟ้าก๊าซธรรมชาติ เนื่องจากก๊าซธรรมชาติ เป็นเชื้อเพลิงที่เป็นพลังงานสะอาด ก่อให้เกิดมลพิษน้อย

5) โรงไฟฟ้าก๊าซธรรมชาติที่ใช้ระบบพลังความร้อนร่วม ชนิด combined cycle หรือ cogeneration ขนาดกำลังผลิตตั้งแต่ 1,000 เมกะวัตต์ขึ้นไป ปรับเป็น 3,000 เมกะวัตต์ขึ้นไป เนื่องจาก ผลกระทบที่สำคัญคือ ไนโตรเจนไดออกไซด์ (NOX) แต่จากการศึกษาและคำนวณโดยใช้โปรแกรม SCREEN 3 วิธีคำนวณเดียวกับคณะกรรมการ 4 ฝ่าย พบว่า หลังจากการใส่ค่าที่มี safety factor อย่างเต็มที่แล้ว ขนาดการผลิตของโรงไฟฟ้าดังกล่าว ที่อาจจะก่อให้เกิดผลกระทบจากสารมลพิษในระดับรุนแรง อยู่ที่ 3,700 เมกะวัตต์ ดังนั้น เพื่อให้เกิดความเหมาะสม จึงเห็นควรกำหนดขนาดกำลังการผลิตที่ 3,000 เมกะวัตต์ ขึ้นไป

ประเด็น ที่สอง มอบหมายให้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติและคณะกรรมการผู้ชำนาญการ (คชก.) พิจารณา EIA ต่าง ๆ พิจารณาว่าเป็นโครงการหรือกิจการที่อาจมีผลกระทบรุนแรงหรือไม่ โดยอาจประกาศเป็นรายพื้นที่หรือรายโครงการต่อไปจำนวน 3 รายการ ได้แก่

1) โครงการหรือกิจการที่ต้องทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) และอยู่ในพื้นที่อ่อนไหวทั้ง 6 พื้นที่ ซึ่งส่วนใหญ่มีกฎหมายเฉพาะ ห้ามดำเนินโครงการที่อาจกระทบกระเทือนต่อประชาชนในพื้นที่นั้นอยู่แล้ว ดังนั้น การระบุแค่กิจการ 33 ประเภท ที่ต้องทำ EIA ให้สามารถดำเนินการในพื้นที่เหล่านี้ได้ จะเป็นการเปิดช่องให้มีการขอใช้พื้นที่เหล่านี้มากขึ้น เป็นการทำลายพื้นที่ที่ควรจะอนุรักษ์มากขึ้น

2) การถมทะเล หรือทะเลสาบนอกเขตชายฝั่งเดิม ไม่รวมการฟื้นฟูสภาพชายหาด เนื่องจากเป็นพื้นที่คุ้มครอง สิ่งแวดล้อม มีมาตรการเข้มงวดกว่าพื้นที่ทั่วไป ในบางพื้นที่คุ้มครองสิ่งแวดล้อม ให้การถมทะเลเป็นมาตรการห้ามกระทำ ดังนั้น หากกำหนดให้ทำ E-HIA จะเกิดความสับสนในทางปฏิบัติ และ 3) การก่อสร้างหรือขยายสิ่งก่อสร้างถาวรนอกชายฝั่งทะเลเดิม เพื่อกันคลื่นหรือกระแสน้ำในทะเล เหตุผลเดียวกับข้อ 2) หากให้ทำ E-HIA จะเกิดความสับสนในทางปฏิบัติ

ประเด็นที่สาม เห็นชอบให้เสนอคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พิจารณาการประกาศเป็นโครงการหรือกิจการที่ต้องจัดทำ EIA ตามมาตรา 46 แห่ง พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 จำนวน 3 รายการ ได้แก่

1) เตาเผาขยะติดเชื้อ เนื่องจาก เตาเผาขยะติดเชื้อเป็นโครงการที่จำเป็นต้องมี เนื่องจากรองรับการจัดการมูลฝอยติดเชื้อ กระบวนการต้องมีการคัดเลือกที่ตั้งของโครงการให้เหมาะสมและรับฟังความคิด เห็นของประชาชน และเป็นโครงการที่ยังไม่ได้กำหนดให้ต้องทำ EIA ดังนั้น จึงเห็นควรให้มีการประกาศเป็นโครงการที่ต้องจัดทำรายงาน EIA ปกติเสียก่อน

2) การผันน้ำข้ามลุ่มน้ำหลัก หรือการผันน้ำระหว่างประเทศ ยกเว้น กรณีภัยพิบัติหรือมีผลกระทบต่อความมั่นคงของประเทศ ที่เป็นการดำเนินการชั่วคราว เนื่องจากโครงการผันน้ำข้าม ลุ่มน้ำหลัก มีคณะกรรมการลุ่มน้ำที่มีคนในพื้นที่ดูแลอยู่แล้ว และเป็นไปตามความจำเป็นต่อประชาชน ส่วนการ ผันน้ำระหว่างประเทศต้องดำเนินการตามพันธกรณีระหว่างประเทศ โดยมีกลไกของคณะกรรมการทั้งพาคีหรือ พหุพาคี ต้องจัดทำ EIA ตามหลักสากล ดังนั้น ควรกำหนดให้เป็นโครงการที่ต้องทำ EIA ปกติก่อน และ 3) ประตูระบายน้ำในแม่น้ำสายหลัก เนื่องจากโครงการสิ่งก่อสร้างกั้นขวางการไหลของน้ำในแม่น้ำสายหลัก ไม่ได้อยู่ในโครงการที่ต้องจัดทำรายงาน EIA ดังนั้น จึงเห็นควรให้มีการกำหนดให้เป็นโครงการที่ต้องจัดทำ EIA ปกติเสียก่อน

ประเด็น ที่สี่ ไม่เห็นชอบให้กำหนดเป็นกิจการรุนแรงจำนวน 2 รายการ ได้แก่ 1) การชลประทาน เนื่องจาก โดยหลักการแล้วส่วนที่ก่อให้เกิดผลกระทบมิใช่พื้นที่ชลประทาน แต่เป็น ส่วนโครงสร้าง เช่น เขื่อน ซึ่งจัดเป็นโครงการ/กิจการรุนแรงแล้ว และ 2) การสูบน้ำเกลือใต้ดิน เนื่องจากปัจจุบันการสูบน้ำเกลือใต้ดินเป็น กิจการที่ไม่อนุญาตให้มีผู้ประกอบการรายใหม่เพิ่มเติมอีก

'เตาเผาขยะติดเชื้อ'โดนหางเลข หวั่นกิจการรุนแรง'สผ.'จับยัดต้องทำรายงานEIA

จากประชาชาติธุรกิจ

สำนัก งานนโยบายและแผนทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) แจงยิบประกาศ 11 กิจการรุนแรง รอบคอบไม่มั่ว ไม่เอื้อเอกชน ระบุหากประกาศ 18 กิจการตามที่คณะกรรมการ 4 ฝ่ายเสนอ จะมีโครงการในมาบตาพุดหลุดมากกว่านี้ ย้ำไม่ละเลยกิจการที่ตัดออก เตรียมประกาศกิจการเพิ่มเติมต้องทำ EIA หวั่นเตาเผาขยะติดเชื้อของเทศบาลทั่วประเทศวุ่น เพิ่มภาระค่าใช้จ่ายจนเจ้าของโครงการไม่อยากทำ

นาง นิศากร โฆษิตรัตน์ รองปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รักษาราชการแทนเลขาธิการสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) กล่าวว่า สผ.ในฐานะฝ่ายเลขานุการ คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ได้จัดทำข้อมูลความเห็นและมติของคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ที่เห็นชอบให้ประกาศประเภทโครงการหรือกิจการที่อาจมีผลกระทบต่อชุมชนอย่าง รุนแรงทั้งด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพจำนวน 11 ประเภท (มติ 23 สิงหาคม) เสร็จเรียบร้อยแล้ว โดยจะนำเสนอให้นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรีในฐานะประธานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติพิจารณาเร็ว ๆ นี้

ประเภท และขนาดของโครงการทั้ง 11 ประเภท ทางคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมฯได้พิจารณาจาก "ข้อเสนอ" ของคณะกรรมการ 4 ฝ่ายที่มีนายอานันท์ ปันยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรี เป็นประธาน โดยได้เสนอมาทั้งหมด 18 ประเภท แต่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติได้ใช้หลักการพิจารณาประกอบกับความเห็นของ ผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการผู้ชำนาญการ (คชก.) พิจารณารายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมทั้ง 10 ชุด ทั้งในด้านเทคนิค วิชาการ และทางวิทยาศาสตร์ที่แสดงให้เห็นถึงผลกระทบที่อาจเกิดต่อชุมชน ข้อมูล แนวปฏิบัติของต่างประเทศที่เป็นมาตรฐานสากล รวมทั้งพิจารณาในประเด็นข้อกฎหมายที่ใช้อยู่ในประเทศโดยไม่ขัดแย้งในทาง ปฏิบัติ

"การประกาศ 11 กิจการรุนแรงครั้งนี้ยืนยันว่า ไม่ได้เอื้อประโยชน์ให้โครงการเอกชนหรือโครงการในมาบตาพุดหลุด เพราะหากยึดตามประเภทกิจการที่คณะกรรมการ 4 ฝ่ายเสนอมา 18 ประเภท จะมีโครงการในมาบตาพุดหลุดมากกว่านี้อีก เนื่องจากเนื้อหารายละเอียดของโครงการจะผ่อนคลายมากกว่าประเภท 11 กิจการที่เราประกาศ ซึ่งการประกาศนี้อยู่บนพื้นฐานข้อวิชาการความเป็นไปได้ และกรอบกฎหมายที่มีอยู่ในกรณีของมาบตาพุดนั้น คิดว่าการประกาศประเภทกิจการนั้นไม่ใช่ประเด็นหลักที่กลุ่มเคลื่อนไหวเรียก ร้อง แต่ควรไปให้ความสนใจกับแผนปฏิบัติการจัดการมลพิษ การกำหนดพื้นที่แนวกันชนระหว่างโรงงานและชุมชน เพื่อเยียวยาฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ให้ดีขึ้นน่าจะเป็นเรื่องที่สร้าง สรรค์มากกว่า" นางนิศากรกล่าว

อย่างไรก็ตาม แม้บางกิจการที่คณะกรรมการ 4 ฝ่ายเสนอมา จะไม่ได้ประกาศเป็นประเภทกิจการรุนแรง แต่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติก็ไม่ได้ละเลยกิจการดังกล่าว ประกอบด้วย 1) กิจการ ในพื้นที่อ่อนไหว คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติมอบหมายให้คณะอนุกรรมการที่เกี่ยวข้องแต่ละ ชุดพิจารณาเสนอว่า ควรกำหนดประเภทโครงการ/พื้นที่ใดเป็นกิจการรุนแรงให้ชัดเจน และ 2) ใน 3 ประเภทกิจการ ได้แก่ เตาเผาขยะติดเชื้อ-การผันน้ำข้ามลุ่มน้ำหลัก/การผันน้ำระหว่างประเทศ-ประตู ระบายน้ำในแม่น้ำสายหลัก โดยมอบหมายให้ สผ.ดำเนินการประกาศเพิ่มเป็นกิจการที่ต้องรายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ซึ่งจากเดิมกิจการเหล่านี้ไม่ต้องทำ EIA

ด้านนายสันติ บุญประคับ รอง เลขาธิการสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) กล่าวกับ "ประชาชาติธุรกิจ" ถึงการเพิ่มกิจการที่ต้องทำ EIA ว่ามีประเภทกิจการที่น่าจะเป็นกังวล คือ "เตาเผาขยะติดเชื้อ" ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นขยะที่ออกจากโรงพยาบาล โดยผู้รับผิดชอบในการก่อสร้างควบคุมดูแลจะเป็นหน่วยงานท้องถิ่นและเทศบาล ต่าง ๆ ปกติต้องลงทุนประมาณ 40-50 ล้านบาท/เตา จากเดิมที่ไม่ต้องทำ EIA แต่จะมีกฎหมายของกรมควบคุมมลพิษกำหนดมาตรฐานของกิจการดังกล่าวอยู่

แต่ เมื่อนำเตาเผาขยะถูกประกาศให้เป็นกิจการที่ต้องจัดทำรายงาน EIA เทศบาลเจ้าของโครงการจะต้องเสียค่าใช้จ่ายประมาณ 2-3 ล้านบาทในการจัดทำ EIA ถือเป็นภาระค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นและไม่เกิดแรงจูงใจในการก่อสร้าง สุดท้ายขยะติด เชื้อที่ทิ้งจากโรงพยาบาลก็จะถูกนำไปกำจัดรวมกับขยะชุมชนเพราะการตรวจสอบทำ ได้ยากและจะเกิดปัญหาตามมาแทนที่การประกาศจะทำให้ภาวะสิ่งแวดล้อมดีขึ้น

"ปัจจุบัน ทั่วประเทศมีเทศบาลประมาณ 1,000 เทศบาล แต่มีอยู่ไม่ถึง 10 เทศบาลที่สามารถดำเนินการจัดการกำจัดขยะติดเชื้อได้ตามมาตรฐาน มีการทำ EIA สมบูรณ์แบบ ส่วนเตาเผาขยะติดเชื้อที่เหลืออีกจำนวนมากต้องยอมรับว่ามาตรฐานยังไม่ดีเท่า ที่ควร ดังนั้นเมื่อเขามีค่าใช้จ่าย มีขั้นตอนเพิ่มขึ้น เขาก็จะไม่เกิดแรงจูงใจที่จะทำ ปัญหาก็จะเกิดมาภายหลังอีก แต่อย่างไรก็ตามเมื่อคณะกรรมการ 4 ฝ่ายเสนอมา และการรับฟังความคิดเห็นประชาชนเห็นว่าเป็นกิจการที่มีผลกระทบสิ่งแวดล้อม สผ.ก็พร้อมที่จะนำมาเพิ่มเป็นกิจการที่ต้องทำ EIA ให้ในขั้นแรก" นายสันติกล่าว