จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

ทีดีอาร์ไอยันนโยบายจำนำ ชาวนารับประโยชน์เพียง 40% กลุ่มคลัสเตอร์ข้าวพิษณุโลกยันโรงสีกักตุนหวังจำนำจริง ขณะที่ข้าวในตลาดมีน้อยดันราคาพุ่ง
นายนิพนธ์ พัวพงศกร ประธานสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) และนายชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าว เห็นตรงกันว่า นโยบายพรรคการเมือง มีส่วนสำคัญให้ราคาข้าวเพิ่มสูงขึ้นสวนทิศทางตลาดโลก ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมีการเก็งกำไรเพื่อไทยชนะการเลือกตั้ง ตุนข้าวรอรับนโยบายจำนำ ไว้ล่วงหน้า ขณะเดียวกันหากรัฐบาลใหม่ประกาศนโยบายรับซื้อข้าว ตันละ 1.5 หมื่นบาท อาจจะเกิดแรงจูงใจให้มีการลักลอบข้าวเข้ามาจากเพื่อนบ้าน

ประธานทีดีอาร์ไอ เห็นว่า นโยบายหาเสียงของพรรคการเมือง ที่ประกาศว่าจะนำโครงการรับจำนำข้าวที่ 1.5 หมื่นบาทต่อตันมาใช้ เป็นปัจจัยสำคัญที่ดันให้ราคาข้าวเพิ่มขึ้นในช่วงนี้ และหากเชื่อว่าหากพรรคเพื่อไทยชนะการเลือกตั้ง จะต้องทำตามสัญญาที่หาเสียงไว้แน่นอน เพราะในปัจจุบัน ราคาสินค้าเกษตรมีแนวโน้มอ่อนตัวลงแล้วรวมถึงข้าว เพราะไม่ปรากฏว่าจีน อินเดีย และเวียดนาม ซึ่งเป็นผู้ผลิตและบริโภคข้าวรายใหญ่ของโลก มีภัยธรรมชาติที่รุนแรงและผลผลิตเสียหายจำนวนมากแต่อย่างใด ดังนั้น ปัจจัยที่ดันราคาข้าวให้เพิ่มขึ้นในช่วงที่ผ่านมาจึงเป็นผลจากนโยบายหาเสียงของพรรคการเมือง

เขาเห็นว่าผลการศึกษายืนยันแล้วว่านโยบายจำนำไม่ได้ช่วยเหลือเกษตรกร เพราะชาวนาจะได้ประโยชน์เพียง 40% จากเงินที่รัฐบาลใช้ในโครงการ ส่วนเงินที่เหลืออีก 60% ตกอยู่กับโรงสีและผู้ส่งออกที่จะได้ประโยชน์จากโครงการนี้ ก็ต้องถามว่าการทำโครงการนี้เพราะอยากช่วยชาวนาหรือโรงสี และหากนำโครงการรับจำนำมาใช้ การที่โรงสีจะนำข้าวที่มีอยู่ในมือมาเข้าโครงการรับจำนำก็สามารถทำได้ และทำได้ง่ายด้วย

เนื่องจากโรงสีสามารถหาซื้อหลักฐานต่างๆ ที่จะใช้ในโครงรับจำนำได้ไม่ยาก เช่น บัตรประชาชน สำเนาทะเบียนบ้าน หลักฐานแสดงพื้นที่เพาะปลูก และหลักฐานอื่นๆ หากพรรคการเมืองใด จะนำโครงการรับจำนำมาใช้ ก็ต้องไม่ให้นำข้าว จากคนที่ไม่ใช่เกษตรกร มาเข้าจำนำในโครงการ โดยเฉพาะข้าวที่อยู่ในมือของโรงสี ซึ่งโรงสีซื้อข้าวมาที่ราคา 6-7 พันบาทต่อตัน หากเข้าโครงการจำนำที่ราคา 1.5 หมื่นบาทต่อตันได้ ก็จะได้กำไรเท่าตัว

"ผมอยากให้พรรคการเมือง ที่นำโครงการรับจำนำมาหาเสียงบอกไปเลยว่า ใครกันแน่ที่ได้ประโยชน์จากโครงการนี้ แต่ถ้าบอกว่าเป็นชาวนาก็ไม่ใช่ ให้บอกไปเลยว่าเขาต้องการช่วยโรงสีกับผู้ส่งออก รวมทั้งโครงการอื่นๆ ด้วยบอกให้ชัดเลยว่า โครงการนั้นๆ ใครได้ประโยชน์กันแน่ ที่สำคัญเวลาจะนำโครงการรับจำนำมาใช้ก็ต้องพิจารณาด้วยว่า ทำอย่างไรไม่ให้ทุจริต เพราะการทุจริตโครงการนี้ทำได้ง่ายมาก และหากป้องกันการทุจริตได้ คนที่ได้ก็ไม่ใช่ชาวนาอยู่ดี แต่เป็นโรงสีกับผู้ส่งออก"นายนิพนธ์กล่าว

มีรายงานข่าวก่อนหน้านี้แล้วว่าราคาข้าวที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นส่วนหนึ่งเป็นผลจากโรงสีข้าวเล็งเห็นว่า พรรคเพื่อไทยน่าจะจัดตั้งรัฐบาลและนำโครงการรับจำนำข้าวกลับมาใช้ ซึ่งจะเป็นประโยชน์กับผู้ประกอบการโรงสีที่เป็นเครื่องมือหลักของโครงการ ทำให้เริ่มมีการเก็บข้าวไม่ยอมขายให้ผู้ส่งออก มากกว่า 2 ล้านตัน ส่งผลเชิงจิตวิทยาให้ราคาข้าวปรับตัวเพิ่มขึ้น

นายบุญต่อ มัตยะสุวรรณ ประธานกลุ่มคลัสเตอร์ข้าว จ.พิษณุโลก กล่าวว่า กระแสข่าวโรงสีแห่กว้านซื้อข้าวเปลือกกักตุนไว้เพื่อเก็งกำไรมีความเป็นไปได้ เพราะทุกคนมองเห็นทิศทางราคาข้าวที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นในอนาคต
 ส่วนนโยบายการรับจำนำข้าวถูกกำหนดราคาไว้สูงกว่า ราคาปกติที่ซื้อขายกันในท้องตลาดโดยมีรัฐบาลเป็นผู้ซื้อรายใหญ่ ที่ผ่านมาโรงสีหรือผู้ส่งออกไม่สามารถซื้อข้าวแข่งกับรัฐบาลได้ จึงหันมาเป็นคู่ค้ากับรัฐบาล โดยการรับจ้างสีข้าวส่งเข้าสต็อกรัฐแทน

นายบุญต่อ กล่าวอีกว่า จากการวิเคราะห์กระแสการซื้อข้าวกักตุนไว้เก็งกำไรในช่วงนี้  เชื่อว่าอาจมีปัจจัยจากการที่โรงสี เห็นว่าผู้ซื้อรายใหญ่ คือ รัฐบาลจะกลับเข้ามาในตลาดอีกครั้ง จึงเกรงว่าราคาข้าวในตลาดอาจปรับตัวสูงขึ้นในอนาคต ขณะเดียวกันข้าวในสต็อกของรัฐบาล ถูกทยอยขายออกจนเหลือไม่ถึง 1 ล้านตัน  และปัจจุบันเป็นช่วงที่ข้าวเปลือกในตลาดมีปริมาณลดลง เพราะเกษตรกรทยอยขายออกไปแล้วจำนวนมาก อีกทั้งเป็นช่วงต้นฤดูเพาะปลูกต้องใช้เวลาอีกไม่ต่ำกว่า 3-4 เดือน จึงมีข้าวใหม่เข้ามาในตลาด

นายบุญต่อ กล่าวว่า แม้รัฐบาลจะเข้ามาเป็นผู้ซื้อรายใหญ่เพียงรายเดียว ที่ให้ราคาสูงที่สุด มากกว่าราคาซื้อขายในตลาด ก็ไม่สามารถตอบโจทย์การแก้ปัญหาได้ทั้งระบบ  เพราะนโยบายการรับจำนำรัฐบาล ต้องใช้เงินงบประมาณจำนวนมากเช่นกัน ขณะที่การประกันรายได้หากไม่มีสต็อกข้าวเก่าตกค้างอยู่ก็มีส่วนช่วยเหลือเกษตรกรให้ขายข้าวได้ราคาดีขึ้น แต่ระยะยาวทั้งสองนโยบายยังไม่สามารถตอบโจทย์การแก้ปัญหาและสร้างความยั่งยืนได้ทั้งระบบเพราะเป็นการแก้ไขปัญหาที่ปลายเหตุเท่านั้น