จากประชาชาติธุรกิจ

คอลัมน์ CSR Talk
โดย พีรานันต์ ปัญญาวรานันท์ ผู้จัดการโปรแกรมความรับผิดชอบต่อสังคม สถาบันคีนันแห่งเอเซีย

เมื่อเดือนกันยายนผ่านมา มีโอกาสเข้าร่วมงานสัมมนา Asian Forum on Corporate Social Responsibility (AFCSR) ครั้งที่ 13 ณ กรุงมะนิลา ประเทศฟิลิปปินส์ ภายใต้ธีม Building Resilient Communities ดังนั้น เพื่อให้เข้าใจแนวคิดนี้มากขึ้น จึงได้ค้นคว้า และพบว่า Resilience หรือในภาษาไทยแปลกันว่า "ยืดหยุ่นปรับตัวได้" นั่นคือความสามารถในการปรับตัว และฟื้นตัวเมื่อเผชิญกับความกดดันยากลำบาก หรือภาวะวิกฤต

คุณสมบัตินี้ถ้าเป็นระดับปัจเจกบุคคลถือว่าเป็นคุณสมบัติที่สำคัญพอ ๆ กับ IQ หรือ EQ บุคคลระดับผู้นำของโลกไม่ว่าจะเป็นริชาร์ด แบรนสัน (Richard Branson) เจ้าของสายการบินชื่อดังของโลก เวอร์จิ้น แอร์ไลนส์ (Virgin Airlines) และเจ้าของธุรกิจมากกว่า 360 บริษัทที่ใช้ชื่อการค้าว่า Virgin ตอนนี้มีคำนำหน้าเป็น เซอร์ริชาร์ด แบรนสัน ที่ต้องผ่านขวากหนามโดนเรียกคืนสัมปทานการบิน เสี่ยงกับการล้มละลาย

แต่ด้วยสติและความมีอารมณ์ขัน ความคิดสร้างสรรค์ และความยืดหยุ่นในการแก้ปัญหา ก็ทำให้เขากลายเป็นตัวอย่างความสำเร็จของผู้ประกอบการที่ไม่เคยหยุดให้กับปัญหาใด ๆ หรือหญิงเหล็กอย่าง ฮิลลารี คลินตัน (Hillary Clinton) ก็ได้รับการกล่าวขวัญในหนังสือที่ชื่อว่า Leadership Secretes of Hillary Clinton ว่าความลับสู่ความสำเร็จในการเป็นผู้นำ และการนำไปสู่อำนาจในการก้าวข้ามอุปสรรค และฝั่งตรงกันข้าม

เพราะเธอมีคุณสมบัติในการยืดหยุ่นปรับตัวได้ เธอจึงสามารถกลับมายืนบนเวทีการเมือง และมีผู้สนับสนุนให้เธอลงสมัครตำแหน่งประธานาธิบดีตลอดเวลา

ในเชิงสังคมและชุมชน คุณสมบัติที่ยืดหยุ่นปรับตัวได้ (Resilience) ซึ่งกลายมาเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้ชุมชนอยู่ดีมีสุขได้อย่างยั่งยืน ด้วยว่าสังคมปัจจุบันเป็นสังคมที่มีความเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ สาธารณสุข การเมือง สังคม สิ่งแวดล้อม และแม้กระทั่งภัยธรรมชาติ

ดังนั้น สังคมและชุมชนจึงอยู่บนความเสี่ยงที่จะได้รับผลกระทบเหล่านั้นตลอดเวลา และอาจรวดเร็วขึ้นกว่าในอดีตอันเนื่องจากพลังโลกาภิวัตน์ ในวงของการสัมมนานี้จึงพูดกันถึงกลไกของ CSR ที่สามารถจะเป็นจุดเชื่อมธุรกิจ ภาครัฐ ภาคประชาสังคม ในการช่วยสร้างชุมชน สังคม ที่สามารถรับแรงกระเทือนจากความเปลี่ยนแปลง แต่ยังมีความหวังจะต่อสู้อุปสรรค และกลับมาดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข

หัวข้อหนึ่งที่ได้รับความสนใจจากผู้เข้าร่วมงานล้นหลาม กระทั่งผู้จัดต้องเสริมที่นั่งกันเกือบล้นออกนอกห้อง คือ หัวข้อ  "ตัวชี้วัด และการวัดผลความสามารถในการยืดหยุ่น และปรับตัวได้ (Resilience)" ซึ่งนำเสนอโดย ด็อกเตอร์คริสทีน แก็บบี้ จากสถาบัน Torrons Resilience Institute แห่งเมือง Adelaide ออสเตรเลีย

กระบวนการสร้างความยืดหยุ่นและปรับตัวได้นี้ อาจารย์แก็บบี้ได้ชี้ว่าเป็นกระบวนการที่มีชีวิต (Living Process) กล่าวคือ ต้องการมีการประเมินอยู่อย่างสม่ำเสมอ โดยตัวอย่างที่ยกมาในประเทศออสเตรเลียมีการจัดคณะกรรมการ ซึ่งประกอบด้วยผู้คนหลากหลายจากในชุมชนมาร่วมกันติดตาม และตรวจสอบศักยภาพของการมีความยืดหยุ่นและปรับตัวได้

โดยทางสถาบัน Torrons Resilience Institute ได้จัดทำเครื่องมือ Resilience Scorecard โดยเครื่องมือนี้จะมีประโยชน์ต่อพื้นที่ของชุมชนในการเตรียมพร้อมรับกับภัยพิบัติ หรือสถานการณ์อ่อนไหว ซึ่งอาจนำมาซึ่งเหตุรุนแรงต่าง ๆ ได้ รวมไปถึงการสร้างแหล่งข้อมูลต่าง ๆ เพื่อเข้าถึงทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นบุคคล องค์กร องค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องในชุมชนนั้น

ในการศึกษาของสถาบันนี้ หากชุมชนนั้นเป็นชุมชนที่ปรับตัวได้ มีเสถียรภาพและมีศักยภาพสู่การยืดหยุ่น ชุมชนจะมีความสามารถดังนี้ คือ

1.สามารถบริหารจัดการระบบต่าง ๆ ในชุมชนนั้นได้ แม้เกิดเหตุวิกฤต (Crisis) ไม่ว่าจะเป็นน้ำท่วม แผ่นดินไหว เหตุประท้วง หรือเหตุอื่น ๆ

2.สามารถปรับเปลี่ยนพื้นที่ทางกายภาพ เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม เพื่อตอบรับกับแรงกระทบที่เข้ามาได้

3.สามารถพึ่งพาตนเองได้หากโดนตัดขาดจากความช่วยเหลือภายนอก

โดยในหัวข้อ Scorecard จะถูกแบ่งออกเป็น 4 หัวข้อใหญ่ ๆ คือ 1.ความเชื่อมโยงในชุมชน (Connectedness) โดยวัดจากความเชื่อมโยง การสื่อสาร และการสนับสนุนกันและกันของสมาชิกในชุมชน 2.ความเสี่ยงต่าง ๆ และกลุ่มคนในชุมชนที่มีความเปราะบาง และต้องการความช่วยเหลือ (Risk/Vulnerability) โดยวัดจากการวิเคราะห์ข้อมูลความเสี่ยงต่าง ๆ ในพื้นที่

ลักษณะของกลุ่มคนในชุมชนทั้งแบบที่แข็งแรงอยู่แล้ว หรือเป็นกลุ่มที่ต้องการความช่วยเหลือ 3.แผนและกระบวนการ (Process) ในหัวข้อนี้จะมีการวัดระดับการเตรียมพร้อมในแผนการและระบบต่าง ๆ รวมไปถึงการมีส่วนร่วมในแผนต่าง ๆ เพื่อฟื้นฟู หรือตอบรับกับเหตุการณ์ที่อาจส่งผลกระทบกับชุมชนทั้งในระดับครัวเรือนและระดับวงกว้าง

4.ทรัพยากร (Available Resources) เป็นการวัดระดับความพร้อมทางด้านสาธารณูปโภค ถนน น้ำ ไฟ แหล่งอาหาร สาธารณสุข รวมไปถึงรายได้ สถานะทางเศรษฐกิจ สถานศึกษาและองค์ความรู้

ดังที่กล่าวไว้ข้างต้นแล้วว่า การสร้างคุณสมบัติด้านการยืดหยุ่นและปรับตัวได้นั้น เป็นกระบวนการระยะยาว และต้องการการมีส่วนร่วมจากชุมชน นับจากสมาชิกปัจเจก ระดับครอบครัว ระดับกลุ่ม และในภาพรวมทั้งหมด

ที่ประเทศออสเตรเลียโดยสถาบัน Torrons Resilience Institute จึงได้จัดทำคู่มือ Tool Kit เพื่อเป็นกรอบแนวทางให้กับชุมชนต่าง ๆ นำไปปรับใช้ และเน้นสิ่งที่สำคัญในการสร้าง Resilience คือคณะกรรมการของชุมชนที่จะต้องร่วมประชุมเพื่อประเมินและติดตามผลตามหัวข้อใน Scorecard และจะต้องมาจากหลากหลายกลุ่มในชุมชน เพื่อให้ครอบคลุมความคิดเห็นโดยรวม

ในวันนี้ที่สถานการณ์เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา นี่อาจเป็นวิธีหนึ่งที่จะช่วยสร้างความอยู่ดีมีสุขอย่างยั่งยืนให้กับชุมชนสังคม ที่ต้องโดนท้าทายจากสถานการณ์ความน่ากลัว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความรุนแรง การเมือง โรคระบาด เศรษฐกิจถดถอย และวัฒนธรรมเสื่อมหายไปกับการพัฒนาสมัยใหม่

สำนักงานบัญชี,สำนักงานสอบบัญชี,ทำบัญชี,สอบบัญชี,ที่ปรึกษา,การจัดการ,เศรษฐกิจการลงทุน